płuca

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Jak/1823
• Rozp/1830
• Desz/1846
• Szt/1854
• Malin/1869
• Czep/1871–1872
• Jes/1886
• Kr/1917
• Benni/1923
• Szob/1923
• Gaert/1927

Zowiémy ją takoż językiem, od jednego z narzędzi mównych, mocą których głosy różne urabiać jesteśmy zdolni. Narzędzie te są: gęba, język, zęby podniebienne, garło, krtań, płuca.

Płuca tak dla słabych, jak dla mocnych spółgłosek dostarczają tę samę ilość powietrza; lecz dla wyrobienia mocnych, organy mowne czynią wydobywającemu się powietrzu większy opór; zgęszczone tym sposobem powietrze, większą potém siłą ten opór przełamuje.

Język składa się z wyrazów, wyrazy z brzmień w mowie. Brzmień tych oddanie, czyli wymawianie uskutecznia się przy pomocy następnych narzędź mowy: ust, płuc, języka, zębów, podniebienia i krtani za przewodnictwem żywego głosu nauczyciela wymawiać i czytać uczącego [...].

Głos ludzki [...] pochodzi z płuc.

[...] Samogłoska jest to głos wydobyty s piersi a ráczéj s krtani za pomocą płynącego s płuc powietrzá, przechodzący przez kanáł mowny. Od różnicy wewnętrznéj formy tegoż kanáłu zawisła różnica jednéj samogłoski od drugiéj. I tak przez jinną formę kanáłu mównego płynie głos samogłoski a, przez jinną zaś głos samogłoski u itd. W chwili trwaniá głosu samogłoski kanáł mówny musi być nieruchomy, gdyż za każdą i nájmniejszą zmianą wewnętrznéj formy kanáłu powstaje natychmiást jinná samogłoska [...].

Powiedzieliśmy […], że każdá samogłoska jest głosem za pomocą jidącego s płuc powietrzá s krtani czyli głośni (glottis) wydobytym […].

Samogłoska, jest to znak dla wyrażenia samego głosu, wyrobionego płucami, bez pomocy innego narzędzia mowy. Samogłosek mamy dziesięć: a, e, o, u, i, y; ą, ę; é, ó.

Organa mowy dzielą się na:

1-sze organa głosu: płuca i drogi oddechowe, do których należą: oskrzela, tchawica i krtań ze strunami głosowemi,

2-ie organa artykulacyi, nazywane w gramatykach narzędziami mownemi i służące do urabiania głosu [...].

Dźwięki mowy powstają w sposób następujący : Wskutek skurczenia (zwężenia) klatki piersiowej, obejmującej płuca, powietrze, któreśmy poprzednio (wdechem) do płuc nabrali, nie ma dla siebie dostatecznego miejsca i uchodzi tchawicą [...] ku górze, aby dostać się do jamy ustnej i nosowej, a stąd ustami lub nosem wydostać się nazewnątrz.

Narząd oddechowy składa się z płuc [...] i tchawicy [...] czyli kanału oddechowego, łączącego płuca z krtanią [...] i dalej z jamą gardłową.

Bliższy opis poszczególnych narządów oddychania: przepony, płuc, tchawicy, oraz ich czynności, jako na ogół znanych, opuścimy, zajmiemy się natomiast dwiema następnemi częściami narządu mowy, wymagającemi dokładniejszego omówienia.