terminów gramatycznych online
płuca
Język: polski
- Część II. Rozdz. 1. Wiadomości z głosowni i etymologii: Jes/1886
- Głosownia (Fonetyka): Kr/1917
- Nauka o głoskach: Szob/1923
- O samogłoskach. O znamionach nad samogłoskami (J. Mroziński): Rozp/1830
- Prawa głosowe spółgłosek: Malin/1869
- Słowniczek: Gaert/1927
- Wstęp: Desz/1846, Szt/1854, Jak/1823
- Wstęp do Głosowni. - Język słowiański i jego narzecza. - Abecadło wszechsłowiańskie. - Podział mowy odnośnie do Głosowni.: Malin/1869
- Wyobrażenie, pojęcie, wyraz, znaki pisarskie, głoska, zgłoska, podziały wyrazów: Czep/1871–1872
Cytaty
Zowiémy ją takoż językiem, od jednego z narzędzi mównych, mocą których głosy różne urabiać jesteśmy zdolni. Narzędzie te są: gęba, język, zęby podniebienne, garło, krtań, płuca.
Płuca tak dla słabych, jak dla mocnych spółgłosek dostarczają tę samę ilość powietrza; lecz dla wyrobienia mocnych, organy mowne czynią wydobywającemu się powietrzu większy opór; zgęszczone tym sposobem powietrze, większą potém siłą ten opór przełamuje.
Język składa się z wyrazów, wyrazy z brzmień w mowie. Brzmień tych oddanie, czyli wymawianie uskutecznia się przy pomocy następnych narzędź mowy: ust, płuc, języka, zębów, podniebienia i krtani za przewodnictwem żywego głosu nauczyciela wymawiać i czytać uczącego [...].
Głos ludzki [...] pochodzi z płuc.
[...] Samogłoska jest to głos wydobyty s piersi a ráczéj s krtani za pomocą płynącego s płuc powietrzá, przechodzący przez kanáł mowny. Od różnicy wewnętrznéj formy tegoż kanáłu zawisła różnica jednéj samogłoski od drugiéj. I tak przez jinną formę kanáłu mównego płynie głos samogłoski a, przez jinną zaś głos samogłoski u itd. W chwili trwaniá głosu samogłoski kanáł mówny musi być nieruchomy, gdyż za każdą i nájmniejszą zmianą wewnętrznéj formy kanáłu powstaje natychmiást jinná samogłoska [...].
Powiedzieliśmy […], że każdá samogłoska jest głosem za pomocą jidącego s płuc powietrzá s krtani czyli głośni (glottis) wydobytym […].
Samogłoska, jest to znak dla wyrażenia samego głosu, wyrobionego płucami, bez pomocy innego narzędzia mowy. Samogłosek mamy dziesięć: a, e, o, u, i, y; ą, ę; é, ó.
Organa mowy dzielą się na:
1-sze organa głosu: płuca i drogi oddechowe, do których należą: oskrzela, tchawica i krtań ze strunami głosowemi,
2-ie organa artykulacyi, nazywane w gramatykach narzędziami mownemi i służące do urabiania głosu [...].
Dźwięki mowy powstają w sposób następujący : Wskutek skurczenia (zwężenia) klatki piersiowej, obejmującej płuca, powietrze, któreśmy poprzednio (wdechem) do płuc nabrali, nie ma dla siebie dostatecznego miejsca i uchodzi tchawicą [...] ku górze, aby dostać się do jamy ustnej i nosowej, a stąd ustami lub nosem wydostać się nazewnątrz.
Narząd oddechowy składa się z płuc [...] i tchawicy [...] czyli kanału oddechowego, łączącego płuca z krtanią [...] i dalej z jamą gardłową.
Płuca są jak gdyby dwoma miechami, za pomocą których przez odpowiednie rozszerzanie i zwężanie klatki piersiowej wciągamy i wypychamy powietrze. W ten sposób wytwarza się prąd powietrza, zwany wdechem i wydechem.
★Narządy mowne: ★płuca, ★tchawica i jej górna część, t.j. ★krtań, utworzona z ★chrząstki tarczowej (cartilago thyroidea) od przodu, ★obrączkowej (pierścieniowej, cartil. cricoidea) od tyłu, na której umieszczone są ★chrząstki nalewkowe (cart. arytaenoideae) ruchome, przytrzymujące ★wiązadła (struny) głosowe.