terminów gramatycznych online
fraza
Język: polski
- Czasowanie: Bor/1830
- Głoski, znamiona, i wymawianie: Bor/1830
- III. Krystalizowanie się polskiej terminologii gramatycznej w czasach Oświecenia: Kor/1961
- O Zgadaniu Części Mowy albo o Syntaxym: Gott/1766
- O czynosłowie: Nał/1774
- O częściach mowy w ogólności: Bor/1830
- O rozznaczeniu mowy: Nał/1774
- Słownik, cz. I (A - O): SWil/1861
- Słownik, t. 1: A-G: SW/1900-1927
- Słownik, tom II (D-G): Dor/1958–1969
Cytaty
Przekładania ktore składaią frazym, niecierpią przed Jmionami Artykułow np. Er zieht zu Felde iedzie na woynę.
Kropka z kommą [...] zażywa się [...] do podzielenia tych Mowieniow albo Frazow, ktore do jednego Rządu należą.
P. Jak się to nazywa o czym twierdzemy co; i to, co twierdzemy o czym? O. Pierwsze nazywa się Jestota lub Podjestota lub Wiestota (le sujet.) Drugie nazywa się Przymiot (l'attribut) ktory o Jestocie twierdzemy. Jestoty wyrażamy przez Jestotne Imiona. Przymioty przez Dodane Imiona. Zaimkami także Jestoty wyrażamy. Mianujący Spadek najpierwej do tego wyrażania służy. Wszystkie zaś słowa wyrażające Jestotę, i jej przymioty nazywają się Fraza, albo, tłomacząc to niepolskie słowo Propozycja, Założenie, albo Układ. (la proposition, la phrase.)
Fraza, jest zbiór kilku wyrazów czyniących myśl czyli sens. Cnoty i nauki są nieocenionym skarbem człowieka.
Spojnik, spaja wyrazy i frazy poprzedzające z następującemi. Ojciec i matka kochają mię a ja ich.
TRYB ŻYCZĄCY [...] różni się tylko od niego miescem i spojnikami, to jest, że zawsze zaczyna frazę spojnikiem życzenie znaczącym, jako to: oby, bodajby, bogdajżeby, i t. d.
Fraza, y, lm. y, ż. Frazes, u, lm. y, m. (z łać.) 1) okres, zdanie [...]
Frazes, u, lm. y 1 a. !Fraza, X Frazesa zdanie, okres, wyrażenie, zwrot, ustęp, miejsce w mowie a. piśmie: Nie pamiętam już ani frazesu. 2. słowa piękne, ale bez treści, czcze wyrazy: Nasz zapał poetyczny zaczyna ś. i kończy na frazesie. Gdy ś. mówi o braterstwie tych narodów, nie mamy do czynienia z pustym frazesem. Zdr. Frazesik. <Gr. frasis>
Fraza ż IV CMs, frazie [...] 3. daw. a) «zdanie, myśl wypowiedziana lub napisana»: Figura ta chodziła nadęta i plotła jak z trójnoga jakieś mętne frazy w duchu religijno-zachowawczym. KRASZ. Pam. 43. Zaczął mówić, zająknął się i przestał, ścisnąłem go za rękę kończąc sam zaczętą przez niego frazę. SŁOW. Listy I, 295. [...] // L. <gr. phrásis — mówienie, mowa>.
Najlepsze jednak świadectwo spopularyzowania się już rodzimej terminologii gramatycznej, i to po szkołach, daje konsekwentnie ją stosująca gramatyka francuszczyzny S. Nałęcz-Moszczeńskiego [...].
Syntaxis — skład (s. 181): propositio simplex — propozycyja, założenie, fraza, układ, mówienie proste, composita — złożone, subiectum — (pod-, przed-, w-, s. 353) jestota (s. 495), praedicatum — jakość, przymiot, obiectum transitivum — czynienie myślne, objestota (s. 205), rząd prosty, istny, udzielny (s. 546), istotny (s. 557), intransitivum — nieprosty, odnośny.