terminów gramatycznych online
znaczenie przenośne
Język: polski
Cytaty
To znaczy zmiérzanie do czégo bądź w rzeczy saméj, bądź w znaczeniu przenośném, abo w porównaniu.
Przyczyna używania wyrazów w przenośnem znaczeniu jest podobieństwo.
Kiedy jedno słowo albo kilka do jednéj myśli należące, mają znaczénié niewłaściwé, ale przenośné: ta Postać zowié się powszechnie Przenośniá. [...] Znaczénié włáściwé nazywá się to [...] Przenośné zaś to, które od jednéj rzeczy do drugiéj było przeniesioné, np. ténże sám wyráz głowa przenośnie czyli pochodnie znaczy naprzód całégo człeka: w tém znaczéniu mówi się tysiąc głów, to jest ludzi.
Znaczenie w wyrazie jakim najpierwsze zowie się właściwe, wszystkie inne do niego przywiązane są przenośne i takoż wyrazy zowią się w tym razie przenośne; np. rój mówimy właściwie o pszczołach, przenośnie o innych rzeczach, powiadamy rój myśli wielkich, rój ludu.
Oko, ucho, jako organy zmysłowe, mają w liczbie mn. 1. 4. 5. spadek oczy, uszy, i t. d. w znaczeniu zaś przenośném, jako: oko w sieci, w ulu, i t. d. ucho u jakiego naczynia, i t. d. spadkują się foremnie oka, ucha, i t. d.
Jeśli zatem wyrazy mając znaczenie właściwe i przenośne, a w drugim nader obszerne i różnorodne, w skutku czego mienią się nieustannie; przeto je o tyle dla ozdoby przekładajmy, o ile umieszczeniem ich obok siebie nie zmienimy właściwości myśli.
Podobnież mówi się w znaczeniu przenośném. Np. Wznieść się nad przesądy.
W znaczeniu przenośném używamy, w 1. 4 i 5 p. l. m. ręki, np. Pola podzielone na 3 ręki.
Oko i ucho były już w staréj polszczyżnie w liczbie podwójnéj rodzaju żeń. i nieprawidelne. W liczbie mnogiéj: oka, ucha są rodzaju nijak, i prawidelne, ale używamy ich tylko w znaczeniu przenośném, np. Oka w téj sieci są wielkie […].
Wyraz duch nawet w przenośném znaczeniu (np. duch prawa) ma przyp. IVty jak IIgi; przeciwnie naród, lud, gmin, pułk, itp. jak Iszy.
[…] Co do słowa urobionego s piérwiastku por, takowego używają pospolicie w przenośnym znaczeniu […].
Nadto wielką literą piszemy [...] jednowyrazowe nazwy instytucyj [...] zwłaszcza jeśli wyraz dany [...] użyty w znaczeniu przenośnem.