wykrzyknienie

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Szum/1809
• Jak/1823
• Bor/1830
• Ryk/1850
• Kurh/1852
• Gr/1861
• Łaz/1861
• Kras/1897
• SW/1900-1927
• Dor/1958–1969

4^ty Znak, nazywa się Wykrzyknik (Interjectionis nota). Piszę się tak ! Oznacza on wykrzyknienie, kładzie się po wyrazach z większem, niż zwyczajnie uczuciem wymówionych.

Jak pytanie, tak i wykrzyknienie przy rozmaitych zwykło się używać wyrazach, mamy więc jeszcze bardzo wiele gatunków wykrzykników. Jeden Wykrzyknik może oznaczać różne uczucia, jako-to: oh! ô! ach! i t. p. różność tych uczuć, poznaje się z przyległych wyrazów.

What. Tylko z imionami nieżywotnemi, wyjąwszy w zapytaniach i wykrzyknieniach.

Prócz tego w pytaniach i wykrzyknieniach, wyrazy co za znaczą toż samo co jaki? Np. Co to za człowiek? Coby to była za szkoda!

Zaimek jakiż-aż-eż wyraża w wykrzyknieniach podziwienie, np. Cóż to za oczka, jakaż twarz, jakaż uprzejmość!

Powyższe prawidło jednakże tu nie jest dostateczném, niekiedy bowiem, mianowicie w zapytaniach i wykrzyknieniach kładziemy nie niż, lecz jak, chociaż nie z przeczeniem mówimy; więcéj przeto w takim razie trzeba uważać na myśl, niż na słowa, tj. uważać należy, czy w rzeczach porównanych lub zestawionych zachodzi lub nie zachodzi różnica przymiotu wyrażonego [...].

Orzecznik opuszcza się w odpowiedziach i wykrzyknieniach i w ogóle, gdzie go się łatwo domyślić można [...].

Łącznik być opuszcza się: [...] 2) W odpowiedziach, n. p. Czy brat jest chory? Chory. Jak się ma ojciec? Zdrów. 3) W wykrzyknieniach, n. p. Cicho! (bądźcie). 4) Gdy rzeczownik lub przymiotnik połączony jest z przekładnią, n. p. Dzieckoś (dziecko jesteś). Dobryś!

Co do formy zdania dzielą się: I. Ze względu na czynność umysłową mówiącego: 1) na zdania oznajmujące, a) oznajmujące bezwarunkowo; np. Jestem szczęśliwy […]. 2) na zdania pytajne: np. Czy jestem szczęśliwy? [...]. Do zdań pytajnych należą także wykrzyknienia; są one właściwie pytaniami, na które nie żądamy odpowiedzi; np. Czegom ja nie widział! [...].

[…] Wykrzyknienie może mieć albo formę pytania (a wtenczas stanowi właściwie pytanie retoryczne i używa zaimków lub przysłówków pytajnych) i tylko modulacją głosu (na piśmie znakiem pisarskim) różni się od pytania; albo też jest zdaniem eliptycznym, mianowicie prostym wymienieniem przedmiotu, który w nas wzbudza podziw lub wzruszenie, z podniesionym głosem. W tym razie zamiast przysłówka formalnego używa się zwykle wykrzyknik —o.

Wykrzyknienie, a, blm. [...] Znak wykrzyknienia, signum exclamandi. Kopcz.

Wykrzyknienie [...] 2. jęz. p. wykrzyknik w zn, 2.