Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

infinitivus

Hasło w cytatach: *infinityw, infin., infinit., infinitiwa, sposób infinityw
Język: polski, łaciński
Dział: Morfologia (współcześnie)
  • Dodatek. Projekt ortografii polskiej w podręcznikach szkolnych: Uchw.AU/1891
  • Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
  • III. Krystalizowanie się polskiej terminologii gramatycznej w czasach Oświecenia: Kor/1961
  • Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
  • O literach: Dudz/1776

Cytaty

Są niektóre słowa podobne do Infinitiwow; przetoż dla różnicy tak niektórzy piszą: n. p. uczyni-ć on, bobrowa-ć skura.

Oprócz wyrazu bezokolicznego czyli infinitiwu mamy też w języku naszym Supinum.

Ale trzeba przejrzeć i inne formy, równie o nim decydujące, jak infinitivus; i z tych dopiero porównania wyprowadzić wniosek, jaki tu jest źródłosłów, mianowicie czy jednostajny, czy też z końcówką przemienną, i z jaką? Takiemi stanowczemi formami są w polskim: czas teraźniejszy, wyraz bezokoliczny, i imiesłów na ł.

Oprócz bezokolicznika czyli infinitiwu mamy też w języku naszym Supinum.

E obok y: patrzeć, ale napatrzyć się; e obok i: myśleć, domyślić się; e wyłącznie (w infin.): krzyczeć, milczeć.

Ś nie ź w infinit.: gryść nie gryźć, leść, wieść (od wiodę i wiozę).

C nie dz w infinitiwach od tematów na g: biec, lec, móc, zaprząc, strzec, strzyc, przysiąc.

Oczywiście w infin. i imperat. było mołwić.

Trochę polskich terminów stosował jeszcze z zajmujących się językiem ojczystym W. Dudziński znający z nich takie, jak litera — litera [...], verbum compositum — składane, złożone; declinatio — deklinacyja (s. 30), nakłanianie się, numerus — liczba (s. 7), casus — spadek (s. 7), coniugatio — nachylanie się, modus infinitivus — sposób infinityw (s. 7); persona — osoba (s. 7), constructio — konstrukcyja.