terminów gramatycznych online
gramatyka powszechna
Język: polski
Gramatyka uniwersalna (ogólna). Teoria zakładająca, że wszystkie języki zbudowane są w podobny sposób. Taki pogląd reprezentowali gramatycy greccy i rzymscy, a za ich przykładem gramatycy średniowieczni oraz racjonaliści francuscy i angielscy, przede wszystkim zaś twórcy tzw. gramatyki z Port-Royal. Uniwersalność gramatyka z Port-Royal sprowadzała głównie do języka łacińskiego i francuskiego, rzadziej jej twórcy odwoływali się do innych języków [...]
Cytaty
Rozmáite ná świecie są języki: atoli, żé wszystkie są ludzkie, jéden do drugiego większe lub mniejsze ma podobieństwo. Z uwag nád jédnym językiem robi się Grámátyká szczególna, z uwag zaś jednostájnych nad wszystkiemi językámi, robi się Grámátyká powszéchna: obiédwié zasadzają się ná zwyczaju narodowym, i na naturzé mowy ludzkiej.
Zbiór tedy uwág nad Mową czyli Grammatyka, jedna jest powszechná wszystkim językom, drugá szczególná każdému językowi.
Anglicy prócz óśmiu części mowy naszemu Językowi spónych, mają dziewiątą to jest przedimek; dlá krótkości opuszczam tu Grammatykę powszechną, sądząc iż uczący się tę znajomość już zkąd inąd mieć będą.
Grammatyka jest dwojaka, powszechna i szczególna. [...]
Powszechna Grammatyka zawiera takie prawidła, które się we wszystkich językach znajdują, np. stopniowanie, przypadkowanie, czasowanie i szykowanie.
Gdy się zabieram do pierwszych rysów tak ważnego Artykułu moich Wyjaśnień, w ktorym mam na celu dorywczy roztrzęs Narodowego Języka, według prawideł powszechnej Grammatyki, czyli Językośledni, dzielonej zwyczajnie na Pismownię, Wywodnię, Szykownię i Wyśpiewnię.
Z uwag nad jednym językiem robi się Grammatyka szczególna; z uwag zaś jednostajnych nad wszystkiemi językami, robi się Grammatyka powszechna: obiedwie zasadzają się na zwyczaju narodowym i na naturze mowy ludzkiéj.
Grammatyka, i, lm. i, ż. 1) nauka o mówieniu i pisaniu dobrém. Grammatyka szczególna. Grammatyka porównawcza. Grammatyka powszechna. Uczyć, nauczać grammatyki, wykładać grammatykę. Znać dobrze grammatykę. 2) = książka zawierająca w sobie wykład prawideł grammatycznych. 3) = prze. klassa druga w szkołach dawniejszych, po infimie. Promował się z infimy na grammatykę.
§. 5. Gramatyka może być powszechna, albo pewnego tylko języka, np. grecka, francuska, polska itd.
Gramatyki powszechnéj przedmiotem jest mowa ludzka w ogóle; t.j. wyłuszczają się tu takie zasady mowy, któremi się powodują wszystkie języki, bez względu na odrębne właściwości językowe pojedyńczych narodów.