terminów gramatycznych online
zdanie podrzędne orzecznikowe
Język: polski
- IV. Rozwój polskiej terminologii gramatycznej po Kopczyńskim: Kor/1961
- Nauka o zdaniu: Kl/1939
- Składnia: PolTerm/1921, Król/1922, Kr/1917
Cytaty
Zdanie podrzędne orzecznikowe. § 465. Zdania podrzędne orzecznikowe łączą się ze zdaniem głównym: 1) zaimkiem (w różnych przypadkach) kto, co; np. Wy nie tym jesteście, czym przodkowie byli. Koźmian. [...] 2) zaimkiem jaki, oraz spójnikiem: że, żeby, aby, np. Jaki pan, taki kram. Jakie życie, taka śmierć.
Zdanie podrzędne i nadrzędne. Zdanie główne i zdanie poboczne. Zdanie podrzędne podmiotowe, orzecznikowe i określeniowe. Zdania określeniowe: przydawkowe, przedmiotowe i okolicznikowe. Zdania okolicznikowe: miejsca, czasu, sposobu, stopnia, celu, przyczyny, skutku, warunku i przyzwolenia. Zdania podrzędne: niepołączone, spójnikowe i względne.
Zdania podrzędne: 1) podmiotowe: Zastępuje podmiot zdania nadrzędnego. Kto się w czas w drogę gotuje, ten najbezpieczniej wędruje. Nieraz się zdarza, że i pies pana w rękę ukąsi. (Spójnikowe, zastępuje podmiot logiczny). 2) orzecznikowe (zastępuje orzecznik). Była ona w chacie, czem zorza (zorzą) na niebie. 3) określeniowe zastępuje a ) przydawkę [...] b) przedmiot [...]
Zdanie podrzędne orzecznikowe odpowiada na pytania, któremi pytamy o orzecznik, mianowicie: kim jest? czym jest? jaki jest? który jest? czyj jest? W zdaniu nadrzędnym występuje odpowiednik w postaci stosownego przypadka zaimków ten, taki [...]. Zdanie orzecznikowe, rzadko zresztą używane, może być a) względne [...], b) spójnikowe.
Z chwilą uzyskania niepodległości i organizowania na nowo szkolnictwa polskiego przystępując do nauczania języka ojczystego językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej [...].
Składnia: [...], okolicznik, przydawka, dopełniacz, dopowiedzenie, związek współrzędny, podrzędny, zdanie złożone współrzędnie, podrzędnie, współrzędne, łączne, przeciwstawne, główne, poboczne, nadrzędne, podrzędne, podmiotowe, orzecznikowe, określeniowe, przedmiotowe [...].