nominativus

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Fook/1768
• Mał/1863
• Mał/1879
• Uchw.AU/1891
• Nitsch/1923
• Rozw/1923
• Kor/1961

Il faut prendre bien garde à ne pas les confondre avec les genitifs pluriers entiers Dardanidum, Achaemenidum, dont les Nominatifs, et genitifs singuliers sont Dardanis, Dardani[d]is, Achaemenis Achaemenidis.

Trzeba uważać, żeby te Genitywy nie brać za Genitiwow pluralis numeri Dardanidum i Achaemenidum pochodzących od Nominatywow i Genitywow singularis Dardanis Dardanidis, Achaemenis Achaemenidis.

Odmiany jednego i tego samego imienia ojciec nazywają się w gramatyce przypadkami (casus); przypadków mamy zaś w języku naszym w każdéj liczbie siedm. Nazywamy je albo liczebnie, albo z łacińska, jako to:

Przypadek pierwszy - nominativus, na pytanie kto? co?

W łacinie rządzą rzeczone słowa podwójnym accusatiwem i podwójnym nominatiwem (na mocy zasad prostej składni zgody).

Wszystkie pierwotniki tych zdrobniałych kończą się bez wyjątku tak w nominatiwie jak i temacie swoim na miękką spółgłoskę?

Podobne odmiany jednego i tego samego imienia ojciec nazywają się w gramatyce PRZYPADKAMI albo skłonnikami (casus); przypadków mamy zaś w języku naszym w każdéj liczbie siedm. Nazywamy je albo liczebnie, albo z łacińska, jako to:

Przyp. I. - nominativus, na pytanie kto? co?

W obrębie nieżywotnych rzeczowników zastąpiło tę końcówkę i zakończenie IVgo przypadka, który tu wszedł jako forma rzeczowa nominatiwu w taki sam sposób, jak w wzorcu pierwszym, i w zakresie imion nieosobowych do szczętu wyparł z używania prawdziwy nominat.

Jednakże sam już dodawany tu zaimek albo przymiotnik ci ludzie, ci dobrzy pisarze itd. (a nie te dobre pisarze) wskazuje, że to są osobowe a nie rzeczowe formy, że to są prawe i rzeczywiste nominatiwy, i że zatem powód i początek końcówki e w tych wyrazach musi być zupełnie inny.

Tylko męski nomin. mój, twój, swój — i moi, twoi, swoi nie ściągają się.

Natura téj deklinacyi jest więc właściwie także podwójno-liczebna, t. j. urobiona na podobieństwo liczebnika dwa; ale tu ze wszystkich zakończeń (poza nominatiwem) ostało się liczebnikowi samo tylko zakończenie przyp. IIgo.

Takich nominatiwów pełno jest w naszych pomnikach, np. "Boże, ty obróciw się, ożywisz nas" w Psałt. Flor.

Tak np. w matka poczytujemy to a za znamię nominatiwu.

Że te "role i banie" są właściwie IVtym przyp., nominativus tutaj tylko z potrzeby zastępującym: t nam ukazuje jęz. starosł., w którym te formy brzmią jeszcze rolę, banię.

A-tematową pluralną w rodzaju nijakim końcówką jest w schemacie naszym ā: to długie a udzieliło się zatém tutaj i nominatiwom tamtych wyrazów.

Jako nomin. zaimka IIIciéj osoby, wszedł w używanie A □ ta; a ponieważ osoba trzecia, jako omawiana zaocznie, musi być co do gramatycznego rodzaju różniczkowana, więc rozwinął się ten temat w znany nam nominatiwus wskazującego zaimka tas — tā(s) — tam (tat?), dziś ten, ta, to — z dalszą deklinacyą już nam wiadomą.

Zakończenie i — e w nom. pl. w rzeczownikach żeńskich (dekl. IV. z nakrawędną tematową miękką).

Imiesłowów przeszłego czynnego i biernego używa się tu bez różnicy; powszechną formę nom. sg. neut. może zastępować tylko nom. sg. masc., o ile w tej liczbie i rodzaju jest przedmiot.

W zgłosce końcowej, to znaczy głównie w całej masie nominatywów, nastąpiła w lechickim regulacja fonetyczna zacierająca wszelkie dawne różnice, a mianowicie zostały wzdłużone wszystkie pełnogłoski jednakowo przed spółgłoskami (etymologicznie) dźwięcznemi a) zwartemi, b) spirantami. c) j l r, d) nosowemi (w tym wypadku w polszczyźnie drugorzędnie usunięte, ale w st. języku i narzeczach pán trzém (PP trʒeem) ‘atrium’ d. pl. synóm wám itd.

Przytoczone argumenty przeciw rodzimej terminologii nie na wiele się jednak zdały. Znaleźć ją można i w gramatyce łaciny F. Fookowitza [...].

Flexio — nachylanie, infleksyja, declinatio — deklinacyja [...], casus nominativus — spadek, kazus mianujący, nominatyw (s. 10), genetivus — rodzący, genityw (s. 10), dativus — dający, datyw (s. 188), accusativus — oskarżający, akkuzatyw (s. 200), vocativus — wzywający.