casus nominativus

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Park/1440 (ok.)
• Zab/1514–1515/1518
• Bart/1544
• DonCul/1560
• Mącz/1564 (war. B)
• Stat/1568
• Mora/1592
• Don/1595
• Vol/1612
• Rot/1616
• Kn/1643 (I wyd. 1621)
• Kn/1644 (I wyd. 1626)
• Kus/1646
• Don/1649
• Men/1649
• Gut/1668
• Gut/1669
• Sty/1675
• Malcz/1687
• Woy/1690
• Malcz/1696
• Mich/1696–1700 ok.
• Raph/1698
• Duch/1699
• Mon/1722
• Cell/1725
• Dąb/1759
• Kon/1759
• Gott/1762
• Tr/1764
• Gott/1766
• Fook/1768
• Gott/1774
• Nał/1774
• Dudz/1776
• Kop/1778
• Lub/1778
• Mon/1780
• Gott/1787
• Gott/1794
• Don/1795
• Cas/1797
• L/1807–1814
• Szum/1809
• Gddk/1816
• Prz/1816
• SkorM/1816
• Kop/1817
• Morz/1857
• Mał/1863
• KarłT/1885
• Kras/1897
• BdC/1915
• PolTerm/1921
• Nitsch/1923
• Rozw/1923
• Szob/1923
• Łoś II/1925
• Gaert/1927
• Łoś III/1927

Sic de n˛ in fine diccionis posito, ut ʃgon˛ id est finis, koon˛ id est equs. Et in fine illius diccionis koon˛ necesse erat addere duplex y ad denotandum i, quo facto non erit differencia inter koonÿ, nominativum singularem, et koonÿ, accusativum pluralem.

Sic huius nominativi manus et istius ablativi manu vulgaria eisdem litteris scribuntur.

SPADEK – 2) gram. ‘przypadek’ casus Spadek, accidens nominis RN (wykl. przednia); przydcza casus est inopinate rei eventus ..., secundo casus dr lapsus et sic dr a cado,-dis {vel fortuna, non infortunium}, unde: Quanto gradus altior, tanto casus declivior upad {casus est peccatum}, tertio est accidens nominis Spadek R f4v; mieniący, mianujący spadek, Mien<o>nek, imieniak nominativus casus R x1v(md; av. nomen); mienionek, mieniący, mianujący spadek, imieniak casus nominativus RN (wykl. przednia).[...] Zob. DAWANEK, ODBIERAJĄCY, ODDALONEK, PRZYPADEK, RODZĄCY, SKARŻANEK, WOŁANEK, WZYWAJĄCY, ZOWANEK.

Casus nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominativus, genitivus, dativus, accusativus, vocativus, et ablativus. Per hos enim casus, omnium generum nomina, pronomina, participia declinantur.

Casus participiorum quot sunt? Sex. Qui? Nominativus ut hic et haec et hoc legens. Genitivus ut huius legentis. Dativus ut huic legenti. Accusativus ut hunc et hanc legentem et hoc legens. Vocativus ut o legens. Ablativus ut ab hoc et ab hac et ab hoc legente vel legenti.

Nominativus, a,um, Casus dicitur apud Grammaticos qui primarius est, Miánujący Krczący káżdą rzecz swym imieniem.

Dicimus duo millia pondo, Ibi est genitivi casus, Mille pondo, nominativi casus.

Verbo personali finito praeponitur nominativus legitime cohaerens.

Spadkow Imion wiele są? Sześć. Ktore? Miánujący, Rodzący, Dawájący, Oskarżájący, Wzywájący, Odbierájący.

Casus Nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

Quot casus habent? Sex, ut et aliae linguae, verum quia ablativus triplex est, propter diversas terminationes in alia atque alia significatione et usu, ideo octo in universum constitui possunt, ut sint: nominativus, genetivus, dativus, accussativus, vocativus et ablativus proprie sic dictus

A to, vel in Plurali Numero, gdy nominativus singularis ma a simplex; vel Diminutivis, ktorych Primitiva, a, simplex máją. Exempli gratia, Singularis, ein Darm. Jelito. die Därme. Jelitá.

Declinantur autem sic per omnia genera. N. Ein Manna mąż, ein Fraw Páni, ein Thier zwierzę.

Potym Foemina Adjectiva Niemieckie iednostáyne máią casus singulares te: Nominativum, Accusativum et Vocativum ná e: I tesz Genitivum, Dativum et Ablativum ná en, ták: Foeminum Singulare. N. Die Starcke mocna. G. [...] D. [...] Ac. [...], V. [...] Abl. von der Starcken od mocney.

Nominativus casus, sub Słów odmiány.

Nom: Pan der Herr.

Prima declinatio nominum [...]. Genitivus in hac declinatione exit in a vel u. Dativus in owi vel u. Accussativus vel similis est Genitivo vel Nominativo. Vocativus exit in u vel e [...]. Ablativus in em desinit. Ultimus casus ut plurimum similis est Vocativo.

Casus nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

Spadkow imion wiele są? Sześć. Ktore? Miánujący/ Rodzący/ Dawájący/ Oskarżájący/ Wzywájący/ Odbierájący.

Die Zahlendung Spadek (CASUS.) Wie viel sind der ZahlEndungen bey den Pohlen? Acht als: 1. Die Nennendung (Nominantivus) Miánujący [...]. 2. Die Geschlechtendung (Genitivus) Rodzący [...]. 3. Die Gebendung (Dativus) Dáwający [...]. 4. Die Klagendung (Accusativus) Oskarżájący [...]. 5. Die Rufendung (Vocativus) Wzywájący [...]. 6. Die Nehmendung (Ablativus) Odbierájący [...]. 7. Die WerckzeugsEndung (Instrumentalis) Státkowy [...]. 8. Die OrtEndung (Localis) Mieyscowy [...].

Wie viel sind die Zahlendungen bey den Pohlen? Acht / als: 1. Die Nennendung (Miánujący) [Nominativus] [...]. 2. Die Geschlechtendung (Rodzący) [GENITIVUS] [...]. 3. Die Gebendung (Dawájący) [DATIVUS] [...]. 4. Die Klagendung (Oskarżájący) [ACCUSATIVUS] [...]. 5. Die Ruffendung (Wzywájący) [VOCATIVUS] [...]. 6. Die Nehmendung (Odbierájący) [ABLATIVUS] [...]. 7. Die Werckzeugsendung (Státkowy) [INSTRUMENTALIS] [...]. 8. Die Orthendung (Mieyscowy) [Localis] [...].

Káżdy Numerus ma swoje pięć Casus, to jest spadkow ktore w ten sposob się názywáją, Nominativus Miánujący, Genitivus Rodzący, Dativus Dájący, Accusativus Oskarzájący, Ablativus Odbierájący lub rozłącájący.

Singularis. N. ... G. di D. à A. ... A. dà [...].

Wie viel sind Casus? Sechs. Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, und Ablativus.

Casus septem: Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus, Ultimus.

Das Flachs/ Len. Nom[inativus] Gen. Masc.

Mir/mnie. pron. a Nominat. ja/ich

Verba, die einen doppelten Nominativum haben / verwechseln offt einen Nominativum in Ablativum primum ohne Præposition, Zum Exempel: on iest Xiędzem / anstatt on iest Xiądz.

Sieben Casus: Nominativum, Genitivum, Dativum, Accusativum, Vocativum und Ablativum.

Das die Neutra in beyden Numeris drey gleiche Casus haben, Nom. Acc. und Vocat.

Sześć są kazusy álbo spadki, ktore są, Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

Miánujący, Rodzący, Dawájący, Oskarżájący, Wzywájący, Oddalájący.

Nominatif, Génitif, Datif, Accusatif, Vocatif, Ablatif.

Máłą liczbę, i wielką, będę często znáczył [...] przez ábrewiacye sing. plur. [...]. Tákże spadkow tákowemi partikułámi, nom. miánujący; gen. rodzący; dat. dawájący; acc. oskarżájący; voc. wzywájący; abl. oddalájący. álbo też jedną tylko literą N. G. D. A. V. A.

Wie viel sind Casus? Sieben/ Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Instrumentalis, und Localis.

Sędzia der Richter hat folgende Art in der Declination: Sing. N. Sędzia, G. Sędziego, D. Sędziemu, Acc. Sędziego. V. o Sędzio. Inst. Sędzią. Loc. w Sędziu.

Sześć są kazusy albo spadki, ktore są: Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

Mianujący, Rodzący, Dawający, Oskarżający, Wzywający, Oddalający.

Nominatif, Genitif, Datif, Accusatif, Vocatif, Ablatif.

Także spadkow takowemi partykułami [będę znaczył], nom. mianujący; gen. rodzący; dat. dawający; ac. oskarżający; voc. wzywający; abl. oddawający; albo też jedną literą N. G. D. A. V. A.

Wiele iest Kazufow? Sześć: Nominativus, Genitivus. Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

Mascul: Singul: Nominativo Der Ten. Genitivo Deß Tego. Dativo Dem Temu. Acusativo Den Tego. Vocativo Du o Ty. Ablativo Von dem od tego.

N. g. D. A. V. I. L. Spadki Polskie. Nominativus, genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Instrumentalis, Localis.

Nominativus, Mianuiący.

Les Cas sont les changements de la terminaison des Noms. On veut que les Cas soient au nombre de six; Nominatif, Genitif, Datif, Accusatif, Vocatif, et Ablatif.

[...]

Casus czyli spadki Imion, są odmiany końca słow. Liczy się ich sześć: Nominativus, mianujący, Genitivus, rodzący, Dativus, dający, Accusativus, oskarżający, Vocativus, wzywający, Ablativus, odbierający.

Nominativus, Mianuiący.

U starych Polaków bądź substantiva, bądź adiectiva, kończące się na a, jeśli nad, á miały accent, zamieniały á, na ę in accusativo; jeśli zaś nie miały accentu nad a in nominativo, tedy in accusativo zamieniały a na ą [...] Znajdzie-li in nominativo literę ostatnią a nienotowaną akcentem, niech onę in accusativo zamienia na ą [...]. Nazwiska płci męskiej, i urzędy ich dwojako mają nominativum pluralem; podług których też adiectiva rozmaicie się kładą, np. pobożni Konstantynowie, abo poźne Konstantyny.

Litera Г. wymawia się różnie [...] jak Х. w mianującym małej liczby (nominativus numeri singularis.) Богъ, i w Cudzoziemskich kończących się na угръ: Санкпетербургъ, Peterburg.

Casus. Spadki, à tych sześć: Casus nominativus, spadek mianujący. Genitivus, Rodzący. Dativus, Dający. Accusativus, oskarżający. Vocativus, wzywający. Ablativus, odbierający, albo odejmujący.

Nominativus przypadek pierwszy

Nominativus, Przypadek pierwszy.

Casus in nomine sunt sex, spadkow w imieniu jest sześć nominativus, mianujący, genitivus, rodzący, dativus, dawający, accusativus, oskarżający, vocativus, wzywający, ablativus, odbierający, abo oddalający.

Der Deutsche hat, nach Adelung, nur vier dergleichen Fälle; der Lateiner sechs, der Pole aber gar sieben Casus oder Fälle gedacht, nämlich: .1. den Nominativus, 2. den Genitivus, 3. den Dativus, 4. den Accusativus, 5. den Vocativus, 6. den Instrumentalis, 7. den Localis.

PRZYPADEK, -dku, m., [...]. – c) Gramm. Przypadek, przypadkowna odmiana zakończenia imion, casus, spadek [...]. Pierwszy przypadek [...] Nominativus [...].

Liczba pojedyncza.

Nom. ja,

Gen. mnie,

Dat. mnie albo mi,

Acc. mnie albo mię,

Voc. o ja!

Abl. ze mną,

Loc. we mnie.

Liczba pojedyncza.

N. On,

G. onego, niego, jego, go [...].

Dla inszych zaś jak Nominativus.

Chciałbym mieć Przypadki Imion [...] wyraźnie a stosownie mianowanemi zwyczajem naszych dawnych Nauczycielow Gramatyki Łacińskiej. Oto są moje mianowki, które tu przyłączam dlatego, iż się już w tym Artykule po części do nich stosowałem i w reszcie stosować będę; a te są: Mianowalny (Nominativus), Zaczyjalny (Genitivus), Oddawalny (Dativus), Przedstawialny (Accusativus), Wzywalny (Vocativus), Pomagalny (Instrumentalis) i Przymieszczalny (Localis).

1. Przypadek na pytanie kto, co, tudzież wołając o! czyli Nominativus i Vocativus łacińskie.

Nominativus. [Przypadek] Pierwszy.

Nie nazywámy tych przypadków po łacinie nominativus, genitivus, dativus, accusativus, vocativus, ablativus, ani przełożenemi po polsku słownie: mianujący, rodzący, dáwający, oskárżający, wzywający, odbiérający: bo té nazwiska nie znaczą, co znaczyć powinny: ale nazwiémy jé: 1. mianownik, 2. dopełniacz. 3. célownik. 4. biérnik. 5. wołacz. 6: narzędnik. 7. miescownik.

Gdyby chodziło o osobną techniczną nazwę przyp. Iszego, to jedynym odpowiednim jego znaczeniu wyrazem byłby Niezależnik. Nazwa Mianownik nic nie wypowiada. Jest to tylko czczy przekład czczéj łacińskiéj nazwy Nominativus.

Niektórzy używają systemu mieszanego: jedne pojęcia nazywają terminami spolszczonymi, inne obcymi, używając ich in сrudo. Oto np. w ostatnich wydawnictwach krakowskich spotykamy się z taką nomenklaturą: „Niektóre masculina z nomin. na -a”. „W znaczeniu vocativu, accusativu”. „Nominativus w funkcyi innych przypadków”. „Formy genetivu”. ,,W genetivie”. „Uważa formę tę za adjectivum”. ,,Partic. praeter. pass., nomin. sing. masc.” „Predykatywnie.” „Attrybuty”. „Feminina, masculina, neutra”. „Podług deklinacyi rzeczownikowej występuje ten imiesłów (= ten im. występuje) jak nominativus lub accusativus”. [...] Zapytać się chce, dlaczego osoby tak piszące czynią wyjątek dla pewnych terminów, a dla innych nie? Czemu nie piszą np. attributa, kiedy piszą masculina? [...] Zdaje mi się, że trzeba być tu konsekwentnym i mieć jakąś stałą zasadę: jeżeli już z łacińska mówić i pisać, to czynić to wszędzie i logicznie.

Niektórzy używają systemu mieszanego: jedne pojęcia nazywają terminami spolszczonymi, inne obcymi, używając ich in сrudo. Oto np. w ostatnich wydawnictwach krakowskich spotykamy się z taką nomenklaturą: „Niektóre masculina z nomin. na -a”.

Przypadki Casus [...] [Przypis pod tekstem A. A. Kryńskiego] [...] Dosyć tu przypomniéć porządek przypadków np. u Miklosicha, gdzie przyp. 1 = nom., 2 = voc., 3 = acc., 4 = gen., 5. = dat., 6 = instr., 7 = loc.; widoczna więc niezgodność z systemem dawnym, od przyp. 2-go do 5 włącznie. Niesłusznie téż byłoby oznaczać liczbą 8 łaciński ablativus, skoro przypadek ten (w łacinie) miejsca 8-go z rzędu nie zajmuje.

Przypadki Casus. [...] [Przypis pod tekstem A. A. Kryńskiego]: [...] Nazwy specyalne przypadków: mianownik, dopełniacz, celownik,… odpowiadające łacińskim: nominativus, genetivus, dativus, … pod każdym względem od nich nie gorsze.

[…] Język polski posiada 7 następujących przypadków: nominativus, genitivus, dativus, accusativus, vocativus, instrumentalis, localis […].

[…] Nominativus i vocativus mają tę wspólność, że nigdy nie mogą być rządzone. Jednak jest między niemi ta różnica, że nominativus wchodzi w skład zdania i łączy się syntaktycznie z innemi wyrazami w stosunku zgody […].

[...] kojarzenie z wyobrażeniem życia wymaga użycia G. s. w roli A. s.: senatora, urzędnika..., wilka, psa, wróbla... Brak asocjacji nietylko z wyobrażeniem życia prowadzi przy rzeczownikach masc., podobnie jak i przy wszystkich fem. i neutr., do utożsamiania N. pl. z A. pl. oraz (masc. i neutr.) A. s. z N. s. stoły, kraje..., stół, kraj...

Przypadek: mianownik (nominativus), dopełniacz (genetivus), celownik (dativus), biernik (accusativus), wołacz (vocativus), narzędnik (instrumentalis), miejscownik (locativus).

Mianownik (nominativus) [...]. Mianownik odpowiada na pytania: kto? co?

Natomiast na wsch. od podanej linji niema konsekwentnych cech czeskich prócz ściągania prasł. -iie w i w rzeczownikowym typie kåzańi kåzańim i przymiotnikowym głup'i (nom. sg. neut. i nom. pl. f.-n), głup'igo, głup'imu.

2.Długie przyciskowe doznały zdaje się najpierw ogólnego zmniejszenia iloczasu do miary średniej, a w dalszym ciągu uległy [...] skróceniu, np. [...].nom. Ꞌmáti [...].

[...] n. acc. pl. serb. rijèke [...].

§ 274. Również imiesłowy czynne czasu przeszłego miały tematy spółgłoskowe, gdyż tworzyły się z suf. -u̯es, który w N. sg. m. n. miał formę -us i wymienił się po końcowej spółgłosce tematu czasownikowego na -ъ, po j na -ь, a po samogłosce na -vъ, stąd stsł. formy padъ, χvalь, viděvъ.

Deklinacja I.

§ 16. Zasadniczo wchodzą do niej imiona, które w języku prasł. i prapolskim były rodzaju męskiego, kończyły się w N. sg. na -ъ lub -ь i należały w języku stsł. do deklinacji I, III, IV i V.

N. sg.

§ 17. Na gruncie polskim końcowe półgłoski znikły (Gr. I, § 45— 49); imiona, które się dawniej kończyły w mianowniku na -ъ lub -ь, teraz w wygłosie mają tylko spółgłoskę, przez co po większej części forma mianownika przedstawia czystą formę tematu (nowego, już spółgłoskowego), [...].

Nominativus singularis § 17—22.

Nominativus, p. przypadki.

★Przypadki - formy imion i zaimków, wskazujące na ich funkcję znaczeniową w stosunku do innych wyrazów w zdaniu: 1. ★mianownik (★nominativus).