terminów gramatycznych online
cząstka morfologiczna
Język: polski
Cytaty
Te same wyrazy możemy jeszcze rozpatrywać pod względem znaczeniowym i dzielić je na cząstki morfologiczne. Tak np. w wyrazach: uczeń, nauka, wyuczyć, naukowy, ... cząstkami morfologicznemi czyli zgłoskami znaczeniowemi są: ucz-eń, na-uk-a, wy-ucz-yć, na-uk-owy.
Pomiędzy temi cząstkami morfologicznemi najważniejszą jest zgłoska, w której tkwi główne znaczenie wyrazu, czyli jego pierwiastek [...]. Dodane do niej inne cząstki na początku, czyli przedrostki, (na-uk-a, wy-ucz-yć), i na końcu, zwane przyrostkami, (na-uk-a, ucz-eń, na-uk-owy), tworzą zwykle wyrazy.
Przy dzieleniu wyrazu bierze się pod uwagę jego cząstki znaczeniowe, czyli morfologiczne (to jest pierwiastek, przedrostek dodany na początku i przyrostki końcowe wyrazu) i dzieli się wyraz tak, ażeby jego cząstki morfologiczne nie były rozrywane.
W wyrazach: nauka, naukowy, uczeń, wyuczyć — cząstkami znaczeniowemi czyli morfologicznemi są: na-uk-a, na-uk-ow-y, ucz-eń, wy-ucz-yć.
Wyrazy rozkładają się w sposób dwojaki: jeżeli je rozpatrujemy, jako części mowy, wyróżniamy w nich przedrostki, rdzenie i przyrostki; jeżeli je ujmujemy w ich funkcji składniowej, wyodrębniamy w nich tematy i końcówki. Każda z wymienionych cząstek wyrazowych ma pewne, właściwe sobie, znaczenie; dlatego nazywają się one cząstkami znaczeniowemi wyrazów. Ponieważ od ich ilości i jakości zależy budowa wyrazów, więc nazywamy je również cząstkami morfologicznemi od wyrazu morphē, który oznacza kształt wewnętrzny, formę.