Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

sposób rozkazujący

Język: polski

Cytaty

Sposobow skończonych w języku Włoskim są cztery. [...]

Imperativus Rozkázujący ktorego roskázująć co uzywamy, jáko: Leggi tu czytaj ty, Scriva lui niech on pisze, Dittino loro niech oni przepowiedáją.

Nieográniczonego sposobu zázywamy podczász miásto rozkázującego sposobu, jáko to. Non parlare nie gadaj.

Rozkazujący sposob znáczy ákcyą słowa rozkazując, álbo zákazując. v. g. chante, śpiewaj [ʃpiewaj].

Sposób po Fr. le mode jest przymiot, przes który sie wyraża, czyli słowo po prostu co znáczy, czyli z jáką kóndicją, álbo przyłączęnięm. Po prostu znaczy skázując, roskázując, álbo niedeterminując. Zkąd nástáje sposób skázujący, roskázujący, i nieskóńczóny.

Sposób Roskázujący. L'Impératif.

P. Co to jest Sposob Roskazujący? O. Jest kształt wyrażenia przez słowa roskazu, rady, proźby lub napomnienia. [...]

P. Czemu Roskazujący sposob tylko drugą ma osobę? O. Bo nikt sam sobie rozkazywać nie może [...]

ROSKAZUJĄCY I. Godź, godźcie. ROSKAZUJĄCY II. Pogodź pogodźcie.

Koniugacya jest odmienianie słow w ostatnich sylabach, przez sposoby i czasy. Sposoby te cztery: Skazujący, Roskazujący, Złączający i Nieskończony.

Daleko więcej rodzimego słownictwa gramatycznego zawierał z natury rzeczy przeznaczony dla Szkoły Rycerskiej podręcznik W. Szylarskiego [...].

Coniugatio — koniugacyja: genus activum — gatunek działający, reflexivum — ściągający się, passivum — cierpiący, modus indicativus — sposób skazujący, coniunctivus — złączający, imperativus — rozkazujący, infinitivus — nieskończony, nieograniczony (s. 17).

Sposob Roskazujący [...] Bądź ty. Bądźcie wy.

Przez Sposob Roskazujący, wyraża się roskaz, rada lub proźba, jako: unikaj złego, czyń dobrze, strzeż się tego, pamiętaj o mnie. Dlatego ten Sposob ani pierwszej osoby, ani czasu przeszłego nie ma; bo jako sam sobie nie może roskazywać, tak też ani komu tych rzeczy, ktore się już stały.

Sposob Rozkazujący. Impératif [...]. Aie miej.

P. Co to jest Sposob Rozkazujący? (l’Impératif,) O. Jest to kształt, ktorym Czynosłowa znaczą rozkaz, proźbę, upomnienie.

Sposobów jest trzy (Modi tres): Skazujący (indicativus), пишу piszę [...] Roskazujący (imperativus), пиши pisz.

Roskazujący terazniejszy pochodzi od terazniejszego skazującego.

Roskazujący przyszły jednokrotny pochodzi od przyszłego jednokrotnego skazującego z uderzeniem na ostatnej sylabie przez przemienienie litery У na И: дерзну odważę się, дерзни odważ się [...] Roskazujący przyszły doskonały, staje się z roskazującego terazniejzego, i z przekładania, które przydane bywa do przeszłego i przyszłego doskonałego: na przykład: напиши napisz.

Sposób roskazujący. будь, ты будь, bądź.

Modi verborum, sive conjugationum formae. Sposoby, czyli Tryby. Gramatyka Polska liczy ich tylko cztery, to jest 1. Modum indicativum, Sposob wskazujący, czyli oznajmujący. 2. modum imperativum, sposob rozkazujący. 3. modum optativum, sposob żądający. 4. modum infinitivum, sposob nieograniczony, czyli bezokoliczny. Łacińska ich więcej rachuje, jako to: modum Conjunctivum, Subjunctivum, Gerundivum, Potentialem etc.

Modi sunt septem. Sposobow jest siedm, [I]ndicativus, Ukazujący, Imperativus, Roska[z]ujący, Subjunctivus, Złączający, Optativus, Żądający, Potentialis, Mogący, Permissi[v]us, Dopuszczający, et Infinitivus, i Nieograniczony.

Drugi raz objawiamy, że koniecznie chcemy: aby się coś spełniło; i to się zowie sposobem rozkazującym.

Sposób rozkazujący oznacza stan lub działanie na jaw wystąpić mające, a dlatego pewnemu podmiotowi przykazane; np. bądź! (ty), piszmy! (my), wierzcie! (wy). Sposób ten wyrażać może skłanianie, prośbę, napomnienie, przestrzeganie, rozkaz, zakaz.

Spos. rozkazujący.

Sposób rozkazujący wywiéść się daje ze sposobu bezokolicznego; jego cechą jest j, bądź wyraźne, bądź w zmiękczeniu przegubu tkwiące.

[…] W drugiém podmiotowi róża rozkazujemy, aby kłóła, ale ta czynność jeszcze nie jest wykonaną. Taki sposób wyrażenia, w którym rozkazujemy, a także wzywamy, prosiemy, błagamy, nazywa się rozkazującym.