terminów gramatycznych online
zdanie pytające
Język: polski
Zdanie pytajne (pytające). Jedna z odmian zdań wyróżnianych ze względu na intencję mówiącego [...], polegająca na tym, że za ich pomocą mówiący domaga się udzielenia mu odpowiedniej informacji.
Cytaty
Zdanie jestto szereg wyrazów tak ułożonych, że z nich powziąść można dokładnie o czém się mówi wyobrażenie. [...] Wyrażając myśli nasze możemy twierdzić, rozkazywać, zapytywać lub przeczyć. Stąd każde zdanie może być twierdzące, rozkazujące, pytające lub przeczące. [...] Zdanie jest albo proste albo złożone.
Główne przepisy szyku grammatycznego ściągające się szczególniéj do zdań opowiadających (повѣствовательное предложенiе) zmieniają się w zdaniu rozkazującém (повелительное предложенiе), pytającém (вопросительное) i odpowiadającém (отвѣтное).
Zdanie pytające wyraża pytanie albo o potwierdzenie, albo o zaprzeczenie naszego sądu czyli orzeczenia (Aussage) lub o inną część zdania […].
[...] Okres jest to sztucznie złożone dwuczłonowe zdanie większéj objętości, którego człony, wzajemnie się wymagając, od siebie zależą, i zupełną, zaokrągloną całość pomysłu stanowią. Warunki okresu są następujące: 1. To wzajemne wymaganie się i zależność dwóch członów okresu wypływa z zestawienia jednego zdania z drugiém przeciwstronném, albo pytającego z odpowiadającém, albo wyrażającego oczekiwanie z wyrażającém zaspokojenie, przez co zawieszenie myśli powstaje. Z pomiędzy rodzajów skojarzeń może tedy tylko przeciwstronne skojarzenie zdań okres stanowić; ze spojów zdań mogą wszystkie te okres stanowić, w których zdanie poboczne jest poprzednikiem. W obydwóch rodzajach okresów nazywamy człony okresu poprzednikiem i następnikiem.
Z przykładów powyższych okazuje się, że zdanie wyrażać może:
1) pytanie (zdanie pytające)
2) twierdzenie (zdanie twierdzące) [...].
Tryb łączący kładzie się zamiast oznajmującego: 1) Po czasownikach, wyrażających życzenie lub strach [...]. 2) Po czasownikach myślenia i mówienia, jeżeli stoją w zdaniu pytającem, przeczącem lub warunkowem.
Zdanie oznajmujące, wykrzyknikowe i pytające. Zdanie pojedyncze i złożone. Zdanie nierozwinięte i rozwinięte.
Rodzaje zdań (ze względu na treść). 1) Zdanie oznajmujące [...]. 2) Zdanie wykrzyknikowe [...]. 3) Zdanie pytające: Czy instrument niestrojony?
Po orzeczeniu kładzie się podmiot:
a) w zdaniach pytających, n. p. estou eu na cidade? (jestem ja w mieście?); quem (kto) wyjątkowo kładzie się przed orzeczeniem: quem fez isso? (kto to zrobił?) [...].
Pytające, p. zaimki; p. zdanie.
Zdanie: ★oznajmujące, ★wykrzyknikowe, ★pytające.
Zdania i równoważniki zdań pytające, w których mówiący dopytuje się o coś słuchacza, np. Przyjdziesz? Czy byłeś w Wilnie? Jakie książki lubisz czytać? Kto z was przyjdzie mi z pomocą? Jak widać, mówiącemu brak jest pewności, brak podstawy dla wyrzeczenia sądu, więc szuka jej u swego rozmówcy zwracając się do niego z pytaniem.
Obfitą terminologię z zakresu składni zawiera jej właśnie poświęcona a wydana już po ukazaniu się rozprawy Riesa książka A. Krasnowolskiego.
Terminologia. Propositio indicativa — zdanie oznajmujące [...]; subordinata — podrzędne, poboczne, subiectiva — podmiotowe, praedicativa — orzecznikowe, obiectiva — dopełniające, obiectiva adverbiale — okolicznościowe, attributiva — określające, syndetica — spójnikowe, asyndetica — pytające, relativa — względne, sine subiecto — bezpodmiotowe.
Z chwilą uzyskania niepodległości i organizowania na nowo szkolnictwa polskiego przystępując do nauczania języka ojczystego językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej [...].
Składnia: przynależność, zdanie oznajmujące, pytające, wykrzyknikowe, (nie)rozwinięte, podmiot, orzeczenie zasadnicze, (nie)rozwinięte, zdanie bezpodmiotowe, orzeczenie czasownikowe, imienne, orzecznik, łącznik, określenie, przedmiot bliższy, dalszy [...].