terminów gramatycznych online
zdanie przyczynowe
Język: polski
Cytaty
Zdań wypływowych (Apodosis) ze zdania przyczynowego (protasis) może wynikać kilka, równie jak podrzędnych dla wyjaśnienia zdania głównego.
Zdanie łączne spaja się z główném za pomocą rozmaitych Spójników, od których téż i nazwisko bierze; tak będą zdania: Przyczynowe: Ponieważ powietrze jest blado błękitnego koloru, dlatego widać nad nami strop, firmamentem zwany.
Zdania przyczynowe są pięciorakie: 1. ściśle przyczynowe; 2. wnioskowe; 3. celowe; 4. warunkowe; 5. przypuszczające.
4. Zdania przyczynowe [...] są pięciorakie: 1. ścisle przyczynowe; 2. wnioskowe; 3. celowe; 4. warunkowe; 5. przypuszczające […].
§. 784. Zdania przyczynowe (causale Nebensätze), na oznaczenie przyczyny, z powodu któréj się coś dzieje, łączą się ze zdaniem główném przez spójnik że, ponieważ, z odpowiadającym temuż spójnikowi w zdaniu głównem: dlatego, przeto (—przez to), stąd, domyślném lub wyrzeczoném.
Zdania przyczynowe są takie zdania poboczne, które oznaczają powód lub przyczynę, dla której się coś dzieje, lub nie dzieje. Do połączenia zdań przyczynowych ze zdaniem głównem używamy spójników: że, ponieważ, np. Nie pójdziesz na przechadzkę, ponieważ byłeś niegrzeczny. Nie chcę z tobą obcować, ponieważ jesteś złym i niepoprawnym chłopcem. Dlatego ci w tej podróży towarzyszyć nie mogę, że jestem chory.
§. 777. Zdania przyczynowe (causale Nebensätze), na oznaczenie przyczyny, dla któréj się coś dzieje, łączą się ze zdaniem główném przez spójnik że.
Zdania poboczne, podając przyczynę uzupełniającą myśl zdania głównego, nazywają się [zdaniami] przyczynowemi, a spajają się z niém za pomocą spójników: że, iże, iż, z przyczyny że, skutkiem że, dlatego, że, przeto że, gdy, gdyż, kiedy, ponieważ, itp.
Również rodzajem zdań przyczynowych są zdania podrzędne, określające zastrzeżenie (t. zw. zdania przyzwalające), wyrażają one bowiem taką przyczynę, która mogłaby stanąć na przeszkodzie urzeczywistnieniu się myśli zdania wyższego rzędu. Zdania te łączą się spójnikami: choć, chociaż, pomimo, że itp., którym w zdaniu głównym odpowiadają najczęściej: jednak, przecież itd., np. Choć wiem, że jutro błyśnie nowe zorze, smutno mi, Boże! Słowacki.
Zdania poboczne, wyrażające powód, przyczynę dla której się coś dzieje, nazywają się zdania przyczynowe.
Zdania przyczynowe zaczynają się od spójników: że, ponieważ, gdy, kiedy, skoro.
Przyczynowe, p. zdanie III.
Podobną popularność, jaką za czasów Oświecenia zyskał podręcznik Kopczyńskiego, w drugiej połowie dziewiętnastego wieku osiągnęła gramatyka A. Małeckiego [...].
Propositio simplex — zdanie gołe, complexa — rozwinięte [...], temporalis — czasowe, comparativa — porównawcze, optativa — zamiarowe, finalis — skutku, causalis — przyczynowe, conditionalis — warunkowe, concessiva — przyzwolone.
Powiązane terminy
- zdanie
- zdanie łączne
- zdanie poboczne
- zdanie podrzędne
- zdanie przysłówkowe
- zdanie złożone
- zdanie złożone z członów nierównorzędnych
- poprzednik (zdanie)
- zdanie łączone z poprzedzającymi z pomocą spójników
- zdanie określające okoliczność przyczyny
- zdanie przyczyny koniecznej
- zdanie przyczyny logicznej
- zdanie przyczyny niewystarczającej
- zdanie przyczyny realnej
- causale Nebensätze
- protasis