terminów gramatycznych online
epenthesis
Język: łaciński
Geneza: z grec. epénthesis
- Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
- De Prosodia: Kon/1759, UrsMeth/1592 (1998)
- Figurae Etymologicae: Cell/1725
- O postaciach gramatycznych: Malin/1869
- Przypisy do rozdziału III: Kop/1778
- Słownik: Mącz/1564 (war. B), Kn/1644 (I wyd. 1626)
- Wstęp obejmujący pogląd na Głosownią i pojęcie Pierwoskładni: Malin/1869
- Zdanie ósme: Klecz/1767
Cytaty
Epenthesis, gen. mascu. Latine, Interpositio, literae vel syllabe in medio dictionis, Ut, Induperator, pro Imperator, ubi syllaba, dum, est interposita.
Metaplasmos, μεταπλασμόσ transformatio, seu translatio quaedam recti solitique sermonis in alteram speciem, Przeczynienie, Przetworzenie mowy ná inszy obyczaj. Cuius multae sunt species, ut Aphaeresis, Prothesis, Paragoge, Epentesis, etc. quibus Poëte in carmine licenter utuntur, alioquin in oratione soluta pro uitijs putandae.
Epenthesis [...] Pol: Włożenie, Społecznie, Spolnie. Wiśniewska 1998, 67 notuje.
Ĕpenthĕsis. Gr. Wkłádánie. Item figura Poètica, Donato, literam vel syllabam in medium dictionis interponens, ut productior fiat quantitate aut numero syllabarum. ut Relliquiae. Induperator. Interpositio. Interiectio. Eadem Parenthesis Donato.
Są nád to, i inne, ále ich tylko Poetowie záżywáją, jáko. Epenthesis. v. g. Mavors, miásto Mars.
Epenthesis ut Navita pro Nauta , Mavors pro Mars.
Jest epenthesis, to jest przydanie liter w pośrodku słow. Na przykład: Południe, zdejmuję, zamiast Pułdnie, zejmuję.
Dodánie liter wé śrzodku, zowié się Epenthesis, np. Ojciec.
Pień Rzeczowników o narostku -an narasta jeszcze o narośl (epenthesis) -in.
Dodatnia jest trojaká: 1) w násłowiu nazywá się po grecku Prosthesis, albo prothesis; nazwiéjmy ją dlá zgody w terminologiji z nájnowszą gramatyką czeską [...] przedsuwką lub násuwką; 2) w środosłowiu Epenthesis - wsuwką; 3) w posłowiu Paragoge albo Epithesis - zásuwką.
W pierwszéj części wykázaliśmy jilość brzmień i głosów języka polskiego, jich podziáł na samogłoski i spółgłoski, jednych i drugich rodowód, jich przemiany w skutek jich wzajemnego wpływu na siebie i przyczyny tychże przemián w wyrazach polskich. A poniewáż te wyrazy, w których zachodzą rzeczone przemiany głosek, tych nájpiérwszych i nájpiérwotniejszych żywiołów każdéj mowy ludzkiéj, pod względem gramatycznym nie są jednego i tego samego składu i budowy, i gramatyka porównáwczá prócz głosek odróżniá w składzie i budowie wyrazów i jinne gramatyczne cząstki składowe wyrazów, przeto wyjáśniając prawa głosowe głosek, musieliśmy się mimowolnie spotykać z dopiéro rzeczonemi gramatycznemi cząstkami w skłád wyrazów wchodzącemi, jakiemi są piérwiástek (etymon, radix, niemieckie Wurzel), pień czyli temat (thema, Stamm), nágłos (praefixum, Vorsylbe), pogłos (afformativum, affixum, Nachsylbe, Wortbildungssuffix), końcówka (suffixum, Biegungssuffix albo Endung), spójka (Bindevocal), nasuwka (prothesis, Vorschlag), wsuwka (epenthesis, Einschiebsel), zasuwka (epithesis lub paragoge) itd.