terminów gramatycznych online
spójnik łączący
Język: polski
- Część III. O przymiotniku. O słowie i imiesłowie: Jak/1823
- Część III. O układaniu wyrazów na utworzenie zdania i łączeniu zdań między sobą: Mucz/1825
- Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
- Dziewiąta część mowy "Spójniki": Oż/1883
- O Partykułach: Malin/1869
- O Składni: Rew/1845
- O przysłowkach: Ryk/1850
- O spójniku: Bor/1830
- Spójnik: Br/1848
- Spójniki: Desz/1846
- Словопроизведенiе [Źródłosłów]: Grub/1891
Cytaty
Te, które wydają zgodę, czyli jedność kilku myśli, bądź twierdzących, bądź przeczących: zowiemy je [spójnikami] łączącemi, takie są: i czasem a; z przeczeniem ni, ani tokoż następujące tudzież, oraz, już-już: i nieraz te też, także, takoż, nawet.
Oprócz malowania tego powszechnego względu, mają spójniki szczególne jeszcze znaczenie swoje, od którego różnie są nazwane, jako to: a) Łączące: i, czasem a, tudzież, oraz, już-już; téż, także, takoż, nawet.
Spojnik jest wyraz nieodmienny (str. 5.) spaja rozmaite wyrazy w jednę myśl. Spojniki są: 1. Życzenne, złożone pospolicie z by, jako: oby, bodajby, i t. d. 2. Łączące: a, i, też, takoż, i t. d. i złożone z by jako: żeby, iżby i t. d. 3. Rozłączające: abo, lub, lub też, czy-to, już-to, i t. d. 4. Sprzeciwialne: ale, jednak, atoli, przecież, wszelako, i. t. d. 5. Odkładne: aż, także, nakoniec, nawet, i t. d. 6 . Czasowe: dopoki, skoro, skoro tylko, wnet, i t. d. 7 . Przyczynne: bo, bowiem, ponieważ. 8. Wnioskowe: więc, przeto, tedy, dlatego, zatem, i t . d. 9 . Wykładne: to-jest, jako-to, nade wszystko, takiż, i t.d. 10. Przejściowe: z tąd, z resztą, po czém, z czego, gdy więc. 11. Pytanne: czy? czyli? czy-ż, czyli-ż aza? azali? abo, i t. d.
Uwaga II. Ze spójników łączących, użyty jeden, pociąga za sobą drugi odpowiedni: już domyślny, już wyraźny, np. luboś na karę zasłużył, jednak ci przebaczam, albo téż: Na karęś zasłużył, przebaczam [...].
Myśl więc ludzka wyrazami oddana jest umysłową budowlą, w któréj różne części mowy składają się na całość, i aby ta całość wygodna i jasna była; spójniki cząstki jéj ze sobą łączą. Właściwie zatém mówiąc spojniki wszystkie będą łączącemi [...]
Otóż! najznakomitszy podział spójników będzie 1) na łączące myśli [...]. Pierwszemi są następne: a, abo, acz, aczkolwiek (dawniej aczkoli), a jak [...]
Jak się dzielą spójniki? [...] 1). Na łączące. Takiemi są: I, także, téż, tudzież, oraz [...]. 2). Na przeciwnicze [...]. 3). Na wyłączające [...]. 4). Na czasowe [...]. 5). Na warunkowe [...]. 6). Na przyczynowe [...]. 7). Na wnioskujące [...]. 8). Na twierdzące [...]. 9). Na objaśniające [...].
Względem znaczenia są spójniki: 1. Łączące: i, a, oraz, tudzież.
Spójniki łączące: And, i; both...and, i...i; for, gdyż; if, jeżeli, gdyby [...].
Prof. Muzkovsƙi v svojéj gramatyce vydaɳá krakovsƙego z r. 1849 na str. 194 i nástępnéj ðeli spójɳiƙi vedług jiɦ znazeɳá v moɣe na 11 gatunkóv, jaƙeⴅi są: 1. Łązące: a, i, takƶe, takoƶ, teƶ, tuðeƶ, oráz, i-i, téƶ, lez-i, ba-i, navet-i, aɳi-aɳi, aɳi-dopéroz i jinne [...].
[Spójniki] Łączące zdania, np. i, oraz, owszem, jużci, tudzież, toć, toż, właśnie, bowiem.
Союзы бываютъ: 1) Соединительные, łączące, а, i, nawet, przytém, nie tylko, oprócz tego, także, że.