terminów gramatycznych online
nomen collectivum
Język: łaciński
- Część trzecia prawideł gramatycznych, szykownia: Szum/1809
- De Syntaxi: Men/1649
- Dodatek trzeci: Szum/1809
- Etymologia: Woy/1690
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- O imieniu: Lub/1778
- O imieniu i jegoż przypadkach: Sty/1675
- Syntaxis: Cell/1725
- Słownik: Kn/1621, Kn/1644 (I wyd. 1626)
Cytaty
Pięcioro, Idem quod pięć, vel pięć ich. Sed de certis rebus dicitur, ut de carentibus singulari numero, Pięcioro chlebá, pięcioro słońce, zboże [...]. Idem de nondum adultis, pięcioro kurcząt, prosiąt [...]etc. item de pluralibus et collectivis ut pięcioro taczék, nożyczék do strzyżenia [...].
Collectivum Nomen apud Grammaticos est quod singulari numero multitudinem significat. ut Populus. Plebs: Concio. Priscian. τὸ συλλεκτικόν [tò syllektikón]: τὸ συλληπτικόν [tò syllēptikón] Diomed. περιληπτικὸν [perilēptikòn] vocat.
Licet Bráćia/ Xięża et similia nomina collectiva sint faeminini generis et singularis numeri, illis tamen apponimus saepe adiectivum pluralis numeri et generis masculini.
Collectiva są te, copia wiele, siłá. Paro pará, sestina szosta część.
Idem esto iudicium de collectivis nominibus, qualia sunt szláchtá, czeladź &c.
Nomina Collectiva [ktore zebránie álbo gromáde, wielość, wyznaczáją) e. g. Collegium, Concilium, concio, cohors, civitas, coetus, Ecclesia, exercitus, facultas, familia, gens, manus, oppidum, pars, populus, schola, turba, vicinia, położone bywáją in Singulari, jáko Hector fortissimus gentis Troianæ.
Imiona zgromadzalne (Nomina Collectiva) i tych rzeczy, które podług miary, liczby, albo wagi rozdzielają się, w Rodzącym więcej kończą się na У. niżeli na А: анисъ anyż, анису anyżu.
Wyrazy zbiorowe (Collectiva), zgadzają się z słowami liczby mnogiej i pojedynczej np. część padła, część wzięci w niewolą zostali.
Zbiorowy, collectivus.
Imiona osób i rzeczy są: [...]. 2. Spólne (communia), a te są: a). Pospolite czyli rodzajowe (appellativa), tj. nazwy całego rodzaju osób lub rzeczy, i każdéj do nich należącéj jednostki, np. człowiek, nauczyciel [...]. b). Zbiorowe (collectiva), które oznaczają zbiór pojedyńczych osób lub rzeczy, np. naród, lud [...]. c). Imiona rzeczy podzielnych czyli tworzyw (materialia), a te oznaczają rzeczy, których najmniejsza część ma imię całości, np. mléko, sér [...].
Nadto co innego są rzeczowniki zbiorowe (collectiva), oznaczające cały ogół osób lub rzeczy, np. szlachta, wojsko, stado, zboże, pieniądze, a co innego rzeczowniki jednostkowe, jak np. szlachcic, ułan, koń, ziarno, grosz.
Nadto co innego są rzeczowniki ZBIOROWE (collectiva), oznaczające cały ogół osób lub rzeczy, np. szlachta, wojsko, stado, zboże, pieniądze, a co innego rzeczowniki JEDNOSTKOWE, jak np. szlachcic, ułan, koń, brzoza, grosz.
Pnie (collectiva) na -ьje wzgl. -ije tak samo: dąbie prącie włósie kłósie.
Za cyrkumfleksem przemawia collectivum pąpie.
Feminina typu rolá głębiá...., także masc. sędziá i coll. bracia księża.