przestanek w mowie, mowy

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Kn/1621
• Szum/1809
• Jak/1823
• Mucz/1825
• Bor/1830
• Such/1849
• Morz/1857
• Gr/1861
• Łaz/1861
• Czep/1871–1872
• Oż/1883
• Jes/1886
• Kon/1920
• Gaert/1927

Przéstánék. Poprzéstánie. Przéstawánie. [...] | Pausa loquendi Lucil. [...] | Respiratio in oratione : Intermissio literarum, officii, ab actione Cic. [...] | Interspiratio in oratione.

Pauzy, czyli przestanki, stosownie do znaków ortograficznych w Grammatyce na K. 15. wyliczonych, podobnież zachowywać należy; bez tego rzecz byłaby ciemną i niezrozumiałą.

Przestanek, pausa.

Co przestankami w mówieniu, to w piśmie znamionami różnémi wyrażać zwykliśmy.

[…] , Przecinek jest znakiem przestanku małego między wyrazami, które rozdziela, nie podnosząc ani spuszczając głosu, np. idź do mrówki, a uważając itd.

Przestanki po wyrazach są przyrodzoną mowie rzeczą; inaczéj i mówca i słuchacz stracić by musieli tamten oddech, a ten uwagę.

Znamiona przestankowe. Przecinek (,); znak przestanku małego i równo przeciętego głosu. Srednik (;); znaczy przestanek większy podniesionego i zawieszonego głosu. Dwukropek (:); znaczy przestanek jeszcze większy nieco spusczonego głosu. Kropka (.); znaczy przestanek największy gdy głos spusczony zupełnie ustaje. Znak wykrzyknienia (!); kładzie się po wyrazach mających się wymawiać wyższym i mocniejszym głosem. Znak pytania (?); pokazuje, iż głos podniesiony ma być niejako zakręcony. Znak zamilczenia (.....); kładzie się w miejscu wyrazów opusczonych. Ustęp; jest-to miesce próżne w pismie między końcem linii poprzedzającej, a początkiem następującej. Dyktując mówi się, Od ustępu. Oddzielnik (—);-znak pospolicie kładący się abo zamiast od Ustępu, między frazą zupełnie skończoną a nowozaczynającą się, lub też dla niepowtarzania wyrazu wyżej położonego. Paragraf (§); znak oddziału w pismie.

Znaki pisarskie wskazują, jakich przestanków i jakiego gdzie głosu w mowie użyć należy.

Przestanki w okresach krótkie być mogą wedle wymagań zdania objętego w wyrazach, ale nigdy dłuższemi nie byłyby, jak organ mowy dozwala, aby na ich wygłoszenie tchu starczyło; jeżeli więc są za długie, dzielą się w swéj rozciągłości przecinkami, ułatwiającemi przybór tchu do podnoszenia; lub poniżenia głosu w miarę potrzeby.

[…] Stosownie do przestanków w mówieniu kładą się znaki przestanków w pisaniu; zaniedbanie ich i niewłaściwe użycie utrudnia zrozumienie mowy, a częstokroć zmienia jéj znaczenie.

Wystrzegać się należy w zdaniu:

1.Wyrazów jednozgłoskowych na końcu lub na przestanku zdania, zwłaszcza obojętnego znaczenia, na których żaden, lub słaby tylko przycisk spoczywa [...].

[…] Przestanki w mowie oznaczają się w piśmie znakami pisarskiemi, z których używańsze są: przecinek (,), średnik (;), dwukropek (:), punkt (.), znak zapytania (?), znak wykrzyknienia (!).

Przecinek-, kładziemy w zdaniu po każdym najmniejszym przestanku głosu potocznego.

Używamy w mowie krótszych lub dłuższych przestanków: ponieważ zaś pismo zastępuje nam ustną mowę, konieczną jest więc rzeczą, ażeby i oko nasze widziało pewne znaki takiego przestankowania

( , ) Przecinek. Przecinek oznacza najkrótszy przestanek w mowie.

Przecinek jest to najkrótszy przestanek w mowie; kładzie się, jak widzimy: między zdaniem głównem a pobocznem; również między współrzędnemi zdaniami, jeżeli nie są połączone spójnikiem i, albo, lub, ani.

Zasadą jej jest, by każda głoska była wyrażona tylko jedną literą, przy czem używa się następujących znaków rozróżniających: ' kreska nad literą (c, ś, b̍, m̍) oznacza miękkość spółgłoski [...] — pauza między wyrazami (on — który) [oznacza] — przestanek.