terminów gramatycznych online
dźwięk głoska, głos artykułowany
Cytaty
W języku polskim, kto chce wyrazić ten dźwięk ktory w wymáwianiu słów słyszemy, ty litery abo figury musi znać.
Co wadzi ku każdyj figurze z osobna, słów kilka na przykłád przywiéźć, s ktorych by się mogło okazać, jaki dźwięk każdyj litery jest, i jakoby miała być wymáwiána.
Tedy wiédzmy że, y, inszy má dźwięk niż i, jako to każdy słyszy.
[...] ij ijem chléb, naijesz śię, Bo najész się, inszą rzecz znaczy, i inszy dźwięk má, jako nagiem inszá niż naijem.
Álbo téż w wymawiániu słów, jednè ledwie ná tchu człowieczym, drugié ná sámym bądź cienkim i subtélnym, bądź miązszym i grubym głosie: trzecie ná własnym przebiérániu języká sámègo, álbo téż w otwirániu i w przywiérániu warg záwisły: dla których trudno wymyśláć było liter cáłych: tám zá długim namysłem, jednè áspirátiámi, drugié áccentámi i to róznèmi, trzecié punktámi, álbo kréskami, czwartè diphtongámi znáczyli: i nie literas, ále tonos, sive tenores vocum, dźwięki álbo głos słowá własnègo przezywáli.
Ták á nie ináczéj inszè języki wszystkié, choć nie używáją inszych liter krom łácińskich, jeno już odrodzonè i nákáżonè będąc, i inszy dźwięk w sobie májąc, już téż inszè, álbo tym podobnè podpory mieć muszą.
Tegóż ypsylon używáją tèż Fráncuzowie, ále inákszym nie tym dźwiękiem.
Samobrzmiące А. У . Ы . wymawiają się jasnym i nieodmiennym dzwiękiem a reszta mają odmiany godne uwagi. § II. Litera E. wymawia się pięcio różnemi sposobami . 1. ) Zwyczajnym pełnym czystym i otwartym dzwiękiem.
W drukowanych naszych księgach dwoiste mamy abecadła figury: niemieckie czyli gotyckie, i łacińskie czyli rzymskie. Łacińskie jako gładsze i prostsze w pospolitém dzisiaj są używaniu. Z figur niemieckich zatrzymaliśmy w (podwójne), zamiast pojedyńczego v; z łacińskich jednośmy Q opuścili, oddają je przez k. Dodaliśmy do niektórych kreski i inne znaki, lub utworzyliśmy z kilku głosek nowe złożone brzmienie na oznaczenie dźwięku, którego łacińskiemi głoskami nie można było wyrazić.
Takie powinno być abecadło, jakie odrysowuje się w mowie całej żywej narodu, tj. ile w ustnej mowie jest różnych brzmień, dźwięków, syczeń, przycisków i dechów, tyleż powinno być liter w naszem abecadle [...].
Samogłoski polskie, zwane pospolicie nosowymi, dla różnicy od powyższych ṃ ṇ, należałoby nazywać znosowanymi. [Dopisek A. A. Kryńskiego]: Sądzę, że utartéj nazwy samogłoska nosowa nie ma potrzeby odłączać od samogłosek ą i ę i przenosić jéj na oznaczenie innych brzmień; wystarczy bowiem, zatrzymując tę starą nazwę dla samogłosek ą i ę, ..., nazywać dźwięki ṃ ṇ, jak wyżéj radzi szan. projektodawca, "samogłoskowym m" i "samogłoskowym n".
P. Kalina złożył następujące oświadczenie: „Zgadzam się co do a) i b). Jednakże jeżeli ma się pisać z przed s, sz, ś, to konsekwencya nakazuje pisać także z przed c, cz, ć, ponieważ dźwięki te są fizyologicznie równe, albo pisząc s przed c, cz, ć, trzeba pisać s przed s, sz, ś; w przeciwnym razie nie ma żadnej konsekwencyi.
§ 5. Głoski i litery. Mowa nasza składa się z wyrazów, a wyrazy z pojedyńczych dźwięków czyli głosek [...] Litery nie należy brać za jedno z dźwiękiem. Dźwięki słyszymy: są to wrażenia słuchowe; litery zaś czyli znaki napisane rozpoznajemy za pomocą wzroku.
Język portugalski dla nas Polaków, jest bardzo łatwym do nauczenia się. Tłomaczy się to, nie tylko zdolnością naszą do języków obcych w ogóle, ale i tem, że wszystkie dźwięki jakie znajdujemy w portugalskim i w naszym języku posiadamy
[...] słychać wyraźnie j po spółgłosce (według zdania jednych — bezpośrednio po spółgłosce, według innych — między spółgłoską a dźwiękiem j słychać bardzo krótką samogłoskę i lub y).
Głos (wrażenie słuchowe). Dźwięk (głos, wywołany falowaniem prawidłowem). Szmer (głos wywołany falowaniem nieprawidłowem).
Głosownia. (Nauka o głoskach). Mowa nasza składa się z wyrazów, które dadzą się rozłożyć na poszczególne, najmniejsze cząstki głosowe: dźwięki lub szmery. Cząstki te nazywamy głoskami.
[...] narządy mowne: Należą tu: 1) tchawica, przez którą wydostaje się z płuc prąd powietrza, zwany wydechem, 2) krtań, czyli główna część tchawicy, w której umieszczone są 3) wiązadła głosowe, sprężyste błony, zdolne do drgania i wydawania przez to brzmienia, czyli dźwięku. Między strunami znajduje się 4) szpara głosowa, przez którą przepływa powietrze bezdźwięcznie (np. przy wydychaniu). W krtani znajduje się oprócz tego nagłośnia, zamykająca tchawicę.
Niektóre dźwięki brazylijskiego języka można oddać niekoniecznie temi samemi literami polskiego alfabetu, dlatego też przy podawaniu wymowy w tej gramatyce, ten sam dźwięk wypisuje się czasem sposobem odmiennym.