terminów gramatycznych online
język umarły
Język: polski
Cytaty
Ponieważ łacina jest językiém umarłym, którégo práwdziwé wymáwianié jest nam wcale nie wiadomé; Pisowniá więc jego na mowie ustnéj zasádzać się nie może.
Język Łaciński, co do wymáwianiá, jest umarły: wymáwiają go teráz Uczéni, każdy według języka swégo Ojczystégo.
ŻYWY, absolute ŻYW, -a, -e, [...]. *§. Żywy język, = żyjący język [...]. Żywe języki są, które po dziś dzień gdziekolwiek są krajowe; nieżywe języki są albo tylko nieżywe, nie mające już własnego kraju, przecięż z pism uczone, jak Łaciński albo wcale umarłe, jak Gocki. Kluk, Zw. 1, 59.
Te języki któremi narody dawno już zgasłe mówiły; które tylko w xiążkach i na innych, jakei się po nich zostały pomnikach żyją niejako, zwią się umarłe, albo dawne, np. prócz innych Grecki i Łaciński.
[…] Ten język, którym mówią powszechnie w jednym narodzie, zowie się tegoż narodu ojczystym, np.: polski jest naszym ojczystym językiem […]. Wszystkie w powszechności, któremi w czasach naszych mówią, jakikolwiek byt swój mające narody, zowią się żyjące albo nowotne; przeciwnie te języki, któremi narody dawno już zgasłe mówiły; które tylko w książkach i na innych, jakie się po nich zostały, pomnikach, niejako żyją, zowią się umarłe, albo dawne, np.: grecki, łaciński itd.
Język, a, lm. i, m. [...] 3) = mowa, którą się naród od narodu różni. Język grecki, łaciński, francuski i t. d. Język obfity, bogaty, harmonijny, i t. d. Znajomość tego języka, jest bardzo upowszechniona. Język ten jest w używaniu na całym wschodzie. Nauka języków. Pismo w języku greckim, arabskim i t. d. Wykładać języki, nauczać języków. Język pierwotny, np. słowiański, względem polskiego, rossyjskiego, czeskiego i t. d. Język pochodny. Języki pobratymcze, pokrewne, v. jednoszczepowe, np. niemiecki i angielski. Język umarły, t. j. ten, którym już nie mówią, np. starogrecki, łaciński. Język żyjący, t. j. ten, którym obecnie mówią. Język starożytny, nowożytny. Język uczony, piśmienny, ustny, powszedni. Język rodzinny, v macierzysty, v. ojczysty. Język obcy. Język cygański, złodziejski, umówiony [...].
Umarły, a, e, im. od Umrzéć; który skończył życie. Na wpół umarły, fig. Języki umarłe; których cale narody dziś nie używają, jak np. łaciński, starogrecki, cerkiewny i t. d. [...].
Ten rodzáj krytyki jest obcym dlá Lingwistyki jako takiej, jak i dla wszystkich umiejętności przyrody; tylko przy językach umarłych staje się niekiedy krytyka źródeł także konieczną, jak i nauki przyrodzone w ogóle potrzebują krytyki, o jile są zmuszone wdáwać się w dziejowe podaniá; lecz to zawsze będzie tylko nader podrzędnym momentem, bo tylko pojedyńcze wypádki ułámkowego językowego podaniá wymágają krytycznéj działalności włáściwéj historycznemu polu, gdyż budowa języków jest widoczną w całości i w ogóle z pomników, a przy żyjących językach upádá już sama przez się wszelká wątpliwość. Lecz umarłe języki są skamieniałościami Lingwistyki [...].
Z wymienionych tu języków słowiańskich ważne znaczenie dla badań językowych posiada południowy język umarły, znany tylko z zabytków piśmiennych, zwany starosłowiańskim albo starobułgarskim, albo też starosłoweńskim, albo wreszcie starocerkiewnosłowiańskim.
Język, a, lm. i [...] b) przen. narzędzie mowy, mowa, możność mówienia, dar słowa, wymowa, wysłowienie [...] d) mowa ludzka, mowa narodu: Umiejętność języka. [...] J. polski, francuski, cygański. Języki wschodnie. Władać, mówić językami. J. umarły a. martwy, x nieżywy (= którym już jako ojczystym nie mówią obecnie). J. żywy a. żyjący (= którym mówi obecnie żyjąca narodowość). J. bogaty, ubogi. Języki pokrewne, pobratymcze, jednoszczepowe. J. pierwotny a. prajęzyk. Języki pochodne. Nauka, gramatyka, historia języka. [...] Wykładał języki słowiańskie. J. rozdzimy, ojczysty, macierzysty, swój, obcy, cudzoziemski. Języki starożytne, nowożytne. Przen. sposób wysłowienia, środek wyrażenia czego, porozumienia ś., styl: Przemawiał do ludu językiem ludu. Przemawiać językiem mowy potocznej. J. naukowy, gramatyczny, filozoficzny, piśmienny a. książkowy, literacki, potoczny, ludowy a. gminny, salonowy, złodziejski. [...] Księgi pielgrzymstwa są pisane przez Mickiewicza językiem biblijnym [...] Czystość, poprawność języka.