Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

morfema
Hierarchia Dzieła

Język: polski
Dział: Morfologia, Słowotwórstwo (współcześnie)
Definicja współczesna

Zob. morfem

Cytaty

SW/1900-1927, s. 69

Przedrostek, tka, lm. tki [...] 2. gram. cząstka wyrazu dodana przed jego morfemą rdzenną przybranka

SW/1900-1927, s. 1042 Definicja

Morfema, y, lm. y, jęz. p. Morfemat.

SW/1900-1927, s. 1042

Morfemat, u, lm. y, Morfema jęz. całostka, jednostka morfologiczna. <Now. z Gr. morfe = forma, postać>

BdC/1915, s. 167 Definicja

Zamiast terminów «pierwiastek» albo «rdzeń», oraz sufiks (przyrostek), prefiks (przedrostek), końcówka itp. używamy jednoczącego je wszystkie terminu «morfema», rozróżniając jednak morfemy semazjologicznie rdzenne, centralne (pierwiastek, rdzeń, oraz morfemy z tego stanowiska dodatkowe, bądź to semazjologicznie określające, bądź też czysto morfologiczne, właściwe pewnemu typowi budowy morfologicznej. Najprostszemi żywemi elementami morfologji myślenia językowego są morfemy, t.j. kompleksy wrażeń akustycznych i czuć muskularnych (wrażeń od prac muskularnych), będące jednolitemi, niepodzielnemi jednostkami morfologicznemi i związane (skojarzone) z pewnym znaczeniem, t.j. z pewną grupą wyobrażeń semazjologicznych.

ŁośFl/1923, s. 248

§ 4. W deklinacji niezmienny morfologicznie temat łączy się z różnemi końcówkami. Zmiany fonetyczne nie przeszkadzają nam uznać niezmienności morfologicznej tematu np. las-u, lesi-e. Niekiedy jednakże wskutek procesów fonetycznych zaszły w temacie zmiany, których dziś ogół od morfologicznych odróżnić nie umie np. niebo, niebiosa. Nie jesteśmy też pewni, czy taka oboczność stp. jak gospodzin-, gospodn-a wyniknęła z przyczyn fonetycznych czy morfologicznych. Wyraźnie morfologiczną jest różnica między poganin-a a pogan-om, gdyż temat w formach liczby poj. zawiera morfemę in-, której nie zawiera i nie zawierał nigdy temat form przypadkowych l. mn. i podw.

Łoś II/1925, s. 173

Badając ich [wyrazów] budowę, znajdujemy tak samo, t. j. z tych samych morfem, zbudowane wyrazy w językach najbliżej spokrewnionych, np. zachodniosłowiańskich.

Gaert/1927, s. 90 Definicja

Morfemat (morfem, morfema) najmniejsza część znaczeniowa wyrazu.

Dor/1958–1969, t. IV, s. 837 Definicja

Morfema ż IV, CMs. -emie przestarz. p. morfem: Do wielkich rzadkości należą takie wypadki, gdzie średniówka od wyrazu oddzielała jakąś morfemę, która jeszcze wprawdzie nie straciła w zupełności charakteru samodzielnego, ale już jako enklityka przyczepia się do innego członu zdania. ŁOŚ Wiersze 97. // SW.

Powiązane terminy