zmiana historyczna

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Łoś/1918
• PolTerm/1921
• Król/1922
• Gaert/1927
• Kor/1961

Słowem jeżeli weźmiemy pod uwagę proces historycznej zmiany wymawiania [...] możemy w nim rozróżnić następujące stadja poza ścisłem naśladownictwem wymawiania obcego: ra-ci-a, ma-ni-a; pierwszy stopień spolszczenia: racyja, manija; drugi stopień spolszczenia racja, manja; trzeci stopień spolszczenia zwłaszcza w środkowych zgłoskach, rzadziej w końcowych po pewnych spółgłoskach: akademia (t.j. akadeṁa), gubernia (t.j. guberńa).

Zmiany głoskowe. Zmiany żywe i historyczne. Wymiany głoskowe (oboczności). Głoski oboczne. Głoska podstawowa i oboczna. Upodobnienie głoskowe (do przedniej głoski czyli wsteczne, do następnej głoski czyli postępowe, pod względem artykulacji krtani, pod względem miejsca artykulacji w jamie ustnej, pod względem stopnia rozwarcia narządów mowy). Stosunek chronologiczny zmian głoskowych. Wzdłużenie (samogłoski podstawowej). Stwardnienie i zmiękczenie spółgłosek. Iloczas. Samogłoski długie i krótkie. Dwugłoski. Półsamogłoski (mocne i słabe). Samogłoska e ruchome. Przestawka głosek.

Zmiany głoskowe. Wyraz żona pochodzi od st. ind. gena. Widzimy tu, że spółgłoska g zmieniła się na ż, samogłoska e na o. Są to tak zwane zmiany głosek historyczne. Niektóre głoski jednak ulegają zmianom żywym n. p. matka, matce, matczyn. W tym wypadku k względem c, cz, jest głoską podstawową, c i cz to oboczności.

Językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej stanowiący pierwszy wyraz jej unifikacji od czasów Kopczyńskiego [...].

Terminologia. Głosownia: [...], oboczność, głoska podstawowa, oboczna, zmiana głoskowa żywa, historyczna; wzdłużenie, stwardnienie, zmiękczenie, przestawka, upodobnienie wsteczne, postępowe, zgłoska otwarta, zamknięta [...].