Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

sposób złączający coniunctivus

Hasło w cytatach: sposob złączający, sposob złączájący, złączający, złączájący, złączający I, złączający II, złączający sposób
Język: polski

Cytaty

Wie vielerley sind die Weysen? Sechserley. 1. Die weise anzuzeigen, [Indicativus Modus] Sposob Ukázujący. [...] 2. Die Weise zu gebieten, (Imperativus) Rozkázujący. [...] 3. Die Weyse zu wünschen, [Optativus] Zycząćy. [...] 4. Die Machtweise [Potentialis] Sámowładny. [...] 5. Die Weise zufügen, [Conjunctivus] Złączájacy. [...] 6. Die Weise zu Endigen, [Infinitivus] Nieokreszony, oder die Weise das Zeitwort zu schliessen.

Die Weysen / Sposoby. [MODI] Die Weysen deß Zeitwortes / bey den Pohlen sind Sechserley. 1. Die Weyse anzuzeigen [Indicativus Modus] Sposob ukázujący/ wormit man etwas schlechter Massen anzeiget/ als: Cżytám ich lese [...]. 2. Die Weyse zu gebiten / [Imperativus] Rozrozkázujący/ wodurch ich gebiete/ als: Cżytaj liß du [...]. 3. Die Weyse zu wünschen [Optativus] Zycżący / wormit man wünschet / als: Bodáy bym czytał / wolte Gott daß ich lese [...]. 4. Die Machtweise [Potentialis] Sámowładny/ welcher dieses Wörtlein nachgesetzet werden: bym / byś / by und w. als: Cżytałbym ich wolte lesen. 5. Die Weise zu fügen [Conjunctivus] Złącżájący/ welche sich muß richten nach den Nachfolgenden Wörtern als: Gdy cżytam weil ich lese. 6. Die Weise zu Endigen [Infinitivus] Nieokreszony / oder die Weise das Zeitwort zuschlüssen/ da man von keiner gewisser Zeit oder weise etwas vermeinet/ als: Czytáć lesen / Dáć geben [...]

[Tyby [Modi]. W języku polskim jest sześć trybów. 1. Tryb oznajmujący, [Indicativus Modus] Sposob ukázujący, który po prostu coś pokazujemy/oznajmiamy: Cżytám [...]. 2. Tryb rozkazujący, [Imperativus] Rozrozkázujący, którym coś nakazujemy: Cżytaj [...]. 3. Tryb życzący, [Optativus] Zycżący, którym czegoś sobie życzymy: Bodáy bym czytał [...]. 4. Tryb władny, [Potentialis] Sámowładny, który wstępuje ze słówkami: bym / byś / by itd.: Cżytałbym. 5. Tryb łączenia [Conjunctivus] Złącżájący, który musi się kierować następującymi słowami: Gdy cżytam. 6. Tryb kończenia [Infinitivus] Nieokreszony lub tryb zamykania czasownika, bo nie jest nim wyrażany żaden określony czas ani sposón: Czytáć, Dáć [...]]

Sposobow iest cztery. Skazuiący, Roskazuiący, Złączaiący y Nieskończony.

[...] à to się już zawiera w sposobie Złączającym.

P. Co jest złączający sposob? O. Jest kształt wyrażenia rożnych czasow słowa łącząc je z innemi czyli z koniunkcyami czyli partykułami, jakie są: gdyby, aby, żeby, oby ettc: P. Radbym to miał objaśnione przykładem. O. W tym sensie: Życzyłbym, abyś to uczynił, do słowa życzył przydaje się bym: do uczynił należy abyś, więc oba są w tym sposobie.

Sposob skazujący [...] ZŁĄCZAJĄCY. Czas teraźniejszy. Mała liczba. Niech ja będę. Ty bądź [...] Niech oni, one będą.

ZŁĄCZAJĄCY I. Niech ja godzę, Ty godź, niech on godzi [...] ZŁĄCZAJĄCY II. Niech ja pogodzę [...] niech oni pogodzą.

Koniugacya jest odmienianie słow w ostatnich sylabach, przez sposoby i czasy. Sposoby te cztery: Skazujący, Roskazujący, Złączający i Nieskończony.

Daleko więcej rodzimego słownictwa gramatycznego zawierał z natury rzeczy przeznaczony dla Szkoły Rycerskiej podręcznik W. Szylarskiego [...].

Coniugatio — koniugacyja: genus activum — gatunek działający, reflexivum — ściągający się, passivum — cierpiący, modus indicativus — sposób skazujący, coniunctivus — złączający, imperativus — rozkazujący, infinitivus — nieskończony, nieograniczony (s. 17).

Koniugacya słowa posiłkującego: Mam. [...] Sposob Złączający. L. P. Niech ja mam, ty miej, niech on ma.

Dla pojęcia rożności między Sposobami, uważać potrzeba, iż w tych wszystkich Koniugacyach do Sposobu Skazującego nic się nie dodaje; do złączającego dodają się te złączania: gdyż by. Do gdyż w pierwszej osobie przyłącza się sylaba em, w drugiej, sylaba .

Modi verborum, sposoby słow. Modus conjunctivus, sposob złączaiący. Imperativus, roskazuiący. Indicativus, skazuiący. Infinitivus, nieskończony.

Sposobow iest cztery. Skazuiący, Roskazuiący, Złączaiący, y Nieskończony.

Sposobów jest trzy (Modi tres): Skazujący (indicativus), пишу piszę [...] Roskazujący (imperativus), пиши pisz [...] Nieskończony (infinitivus), писать pisać [...] Ządającego (optativus) i złączającego (et coniunctivus) Sposobow w Rossyjskim języku osobliwych nie ma; lecz zamiast onych używają Skazujący z przydaniem łączeń (conjunctionem) koгдабы gdyby, дабы oby, естьли jeśli, буде bądź dajmy to, i innych.

Praktyczny rezultat tego powoływania się na mistrza stanowi u Dobrackiego obok posługiwania się nowożytnymi terminami także ich słownik niemiecko-łacińsko-polski, zawarty w jednej edycji drugiego wydania jego gramatyki.

Terminologia [...].

Coniugatio — sprzężenie: genus activum — rodzaj sprawujący, passivum — cierpiący, modus indicativus — sposób mianujący, ukazujący, pokazujący (wyd. 1. s. 138), coniunctivus — złączający, imperativus — rozkazujący, infinitivus — nieokreszony, kończący.

Z języków nowożytnych wiek Oświecenia przynosi znaczne zainteresowanie językiem niemieckim, stąd zaczynają się pojawiać liczne przeróbki gramatyki J.K. Gottscheda [1766]. Już najstarsza z nich posiada nawet słownik terminologii rodzimej [...].

Coniugatio — koniugacyja: genus activum — gatunek działający, reflexivum — ściągający się, passivum — cierpiący, modus indicativus — sposób skazujący, coniunctivus — złączający, imperativus — rozkazujący, infinitivus — nieskończony.

Dla rosyjskiego napisał go [podręcznik] M. Lubowicz [...] .

Coniugatio — sprzężenie: genus activum — gatunek czyniący, reflexivum — odwrotny, passivum — cierpiący, modus indicativus — sposób skazujący: coniunctivus — złączający, imperativus — rozkazujący, infinitivus — nieskończony.