Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rodzaj gramatyczny

Hasło w cytatach: rodzaje
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
  • Cz. II. O słowach osobno wziętych: Gddk/1816
  • Części Mowy. Rodzaynik.: Prz/1792
  • Część II. O wykładaniu. & 1. O znamionach grammatycznych (słowniczek łacińsko-polski): Gott/1794
  • Część druga. Odmiana imion: Lor/1907
  • Fleksja czyli nauka o odmianach: Kr/1897
  • Imiona przymiotne czyli przymiotniki: Desz/1846
  • O wyrazach osobno wziętych: Ant/1788
  • Rozdział I. Rozbiór wyrazów w ogólności: Szt/1854
  • Rozdział II. O Rzeczowniku: Szt/1854
  • Rzeczownik: Br/1848
  • Słownik: Mon/1780
  • Wstęp: Lor/1907
  • Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
  • Zdanie dziesiąte: Klecz/1767
EJO 1999, 496 Definicja współczesna

Rodzaj gramatyczny. Kategoria gramatyczna oparta na różnicach desygnatów. Dla niektórych klas wyrazów (części mowy), występujących w związkach podrzędnych z wyrazami klasy, do której należą nazwy przedmiotów (rzeczowniki), jest kategorią fleksyjną.

Cytaty

Aby słowa przydatne (adjectiva) z osobistemi (cum substantivis) zgadzały się: nie tylko w rodzaju, liczbie i spadkach.

Genera Nominum: Rodzaje Imion. Genus masculinum: Rodzaj męzki. Genus Foemininum. Rodzaj niewieści. Genus Neutrum. Rodzaj nijaki etc.

Są niektóré imiona odmienné podług rodzaju np. a man człowiek, a woman niewiasta, inné zaś nieodmienné np. neighbour, sąsiad i sąsiadka.

Rodzaynikom, Imionom, Zaimkom i Imiesłowom spólne są Liczby, Rodzaie i Przypadki.

Genus masculinum, rodzay męski. fœmininum, niewieści. neutrum, niiaki.

Dwojaki jest Rodzaj słów Francuzkich: Męzki i żeński, Słowa Francuzkie do którego rodzaju należą, poznajemy albo z znaczenia albo z zakończenia.

Genus. Rodzaj.

W tym też przykładzie widziémy: że przymiotniki różne przybiérają zakończenia do wszystkich trzech rodzajów.

Rzeczowniki mają trzy rodzaje: Męski, żeński, nijaki. Pod tym względem język nasz różni się także od wielu języków nowożytnych, które pospolicie nie mają rodzaju nijakiego.

Mamy w języku naszym trzy grammatyczne rodzaje, a te są: męski, żeński i nijaki, np. ojciec, matka, dziecię.

Rodzaj wszelakich imion i innych wyrazów poznaje się; albo przez znaczenie płci, albo przez domyślny wyraz, albo przez zakończenie, albo przez przypadkowanie, albo przez zamianę zakończenia, albo przez zgodę mowy, albo przez cudzoziemszczyznę, albo na koniec z przyległego wyrazu.

§ 51. Rodzaj, liczba, przypadek. Dzisiejsza polszczyzna, jak wiadomo, rozróżnia w deklinacji trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki; np. dobry syn, pierwsza córka, każde dziecko i t. p.

Rozróżnianie rodzajów w konjugacji właściwe jest tym tylko formom słowa, w których skład wchodzą żywioły imienne; np. czytał-em, czytała-ś.

Polskie rzeczowniki mają trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki. Męski rodzaj wskazuje wyraz ten, żeński ta, nijaki to. Są więc rzeczowniki: ojciec, kowal, koń, kogut, kamień, ogień rodzaju męskiego; rzeczowniki: matka, panna, pani, kura, jabłoń, woda, prawda rodzaju żeńskiego; rzeczowniki: dziecko, źrebię, pole, kłamstwo rodzaju nijakiego.

Rodzaj imion.

Język portugalski rozróżnia dwa rodzaje (géneros): męski (masculino) i żeński (feminino).