Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

słowo proste czasownik

Hasło w cytatach: proste, proste słowa, słowa proste
Język: polski
Dział: Morfologia (współcześnie)
  • Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
  • III. Krystalizowanie się polskiej terminologii gramatycznej w czasach Oświecenia: Kor/1961
  • O etymologii: Mal/1700
  • O słowie: Lub/1778
  • Traktat II. O częściach dyskursu: Dąb/1759
  • Словопроизведенiе [Źródłosłów]: Grub/1891

Cytaty

Naprzód tu generálnie wiedzieć należy, iż kiedy słowo prosté jest irregulárne, to i wszytkié z niego składáné są tákiész.

Naprzód tu generalnie wiedzieć należy, iż kiedy słowo proste jest Irregularne, to i wszystkie z niego składane są takież.

Pierwiastkowe i pochodzące słowa są proste, albo złożone. Proste same przez się stają się bez przyłożenia jakiej kolwiek innej części mowy; даю daję, ставлю stawię. Złożone stają się, 1.) z Imienia i słowa [...].

Czasow mają Rossyjskie słowa dziesięć: ośm od prostych, a dwa od złożonych. Od prostych. 1.) Terazniejszy (Praesens): трясу trzęsę [...] 2.) Przeszły niedoskonały (Praeteritum imperfectum): трясъ trząsł [...] 3.) Przeszły jednokrotny (Praeteritum unicum): тряхнулъ trząsnął [...] 4.) Dawno przeszły pierwszy (Plusquam perfectum primum): тряхивалъ trząsywał [...] 5.) Dawno przeszły wtóry (Plusquam perfectum secundum): бывало трясъ bywało trząsł [...] 6.) Dawno przeszły trzeci (Plusquam perfectum tertium): бывало трясывалъ [...] trząsywał [...] 7.) Przyszły niedoskonały (Futurum imperfectum): буду трасти będę trząsł, стану бросать [...] zacznę ciskać [...] 8.) Przyszły jednokrotny (Futurum unicum): тряхну trząsnę [...] Od złożonych. 9.) Przeszły doskonały (Praeteritum perfectum) na przykł: написалъ napisał, od пишу piszę; 10.) Przyszły doskonały (10. Futurum perfectum): напишу napiszę.

[Временъ имѣютъ Россїйскїе глаголы десять: осмь отъ простыхъ, да два отъ сложенныхъ; отъ простыхъ, 1) настоящее, трясу, глотаю, бросаю, плещу, 2) прошедшее неопредѣленное: трясъ, глоталъ, бросалъ, плескалъ; 3) прошедшее однократное: тряхнулъ, глонулъ, бросилъ, плеснулъ; 4) давно прошедшее первое; тряхивалъ, глатывалъ, брасывалъ, плескивалъ; 5) давно прошедшее второе: бывало трясъ, бывало глоталъ, бросалъ, плескалъ; 6) давно прошедшее третїе: бывало трясывалъ, глатывалъ, брасывалъ, плескивалъ, 7) будущее неопредѣленное: буду трясти; стану глотать, бросать, плескать, 8) будущее однократное; тряхну, глону, брошу, плесну. Отъ сложенныхъ, 9) прошедшее совершенное, напр: написалъ отъ пишу; 10) будущее совершенное: напишу. Łomonosow, 1757, § 263. ]

Przeszły doskonały mają proste słowa od swoich złożonych, na przykład: Хвалю chwalę, пoхвалилъ pochwalił, od похваляю pochwalam.

Słowa częstotliwe są w tem właściwe, iż czy to one są proste albo też złożone, zawsze czasy ich są temi samemi zewnętrznie i wewnętrznie, i ze one zawsze wszystkie czasy i imiesłowy mają, np. mawiać, mawiam, będę mawiał, mawiający, mawiając; wymawiać, wymawiam, będę wymawiał, wymawiający, wymawiając.

Глаголы по составу своему бываютъ: 1) Простые, proste, несоединенные съ другими словами; напр. działać, nosić, chodzić.

Dla rosyjskiego napisał go [podręcznik] M. Lubowicz [...] .

Nomen substantivum proprium — imię ist(ot)ne [...], verbum simplex — słowo proste, compositum — złożone; terminatio — kończenie, comparatio — porównanie: gradus positivus — stopień pokładny, comparativus — porównywalny, superlativus — przewyższalny, tempus (im)perfectum — czas przeszły (nie)doskonały, praeteritum unicum — jednokrotny, verbum frequentativum — uczęszczalne (s. 80).