terminów gramatycznych online
a otwarte
Język: polski
- Część III. Pisownia: Mucz/1825
- Część V. O pisowni: Jak/1823
- O głoskach i dwógłoskach czyli o pisowni: Ant/1788
- O pisowni polskiej: Kop/1780
- O samogłoskach. O znamionach nad samogłoskami (W. Szwejkowski): Rozp/1830
- Opis fizyjologiczny i rodowód samogłosek: Malin/1869
- Przypisy do grammatyki na klasę III: Kop/1783
- Przypisy do rozdziału I: Kop/1778
- Rozdział II. O Rzeczowniku: Szt/1854
- Słownik, t. 1: A-G: SW/1900-1927
- Wyjątkowe prawidło: Oż/1883
- Znamiona czasowe i trybowe: Trz/1865
Cytaty
á ze známieniem práwym, zowié się otwárté, żé ná wymowienie go ustá się bardziej otwierają, np. sámi, máją.
Końcowe a, jest otwarté: naprzód, w wyrazach nieodmiénnych np. a, wczora, zdawna, zgoła.
Toż postrzeżénié służyć może do języka Francuzkiego, gdzie nosowy dzwięk ráz brzmi jak naszé ą, np. larron, który dzwięk jest złożony z głosu nosowégo i ze ściśnionéj samogłoski á: drugi ráz tak się wymáwiá, że się wydaje dzwięk naszégo a otwartégo, z dzwiękiém nosowym złączonégo np. enchantement: trzeci ráz jak naszé ę np. vin, main.
Aw. Brzmi jak a otwarté n.p. law prawo la. Wyłącza się awry skosy araj gdzie a jest ściśnioné.
Ow. Brzmi [...] w tém imieniu knowledge znajomość i jego pochodnych brzmi na ksztáłt a otwartégo.
Nad a znamie prawe, (á) które miało znaczyć wymówienie jego otwarte. Zarzucone potém znamie to wskrzesił Kopczyński, lecz już nie a otwarte ale ściśnione znaczyć niém każe.
[…] Kopczyński zaleca i samogłoskę a kréskować, ale, że prawie nikt, nie czuje różnicy w wymawianiu między a ściśnioném i a otwartém; przeto słusznie to prawidło, tak trudne do zachowania, upadło […].
Autor Grammatyki nie dając dostatecznego rozróżnienia a otwartego od ściśnionego, zostawia każdemu doświadczanie różnicy w tych wyrazach pán, sám, od tych pana, sama, dodając, że w piérwszym razie niezawodnie usta się ściskają, w drugim otwiérają.
Mają ten przypadek IV, l. p. na: ę, wszystkie rzeczowniki swojskie i cudzoziemskie, pospolite i własne, zakończone w przypadku I, l. p. na: a otwarte.
W osob. 3. l. mn. n. p. bywa-ją zam. bywa-ja-n(ti), dojeżdża-ją zam. dojeżdża-ja-n(ti) jest a krótkie czyli otwarte, bo nie jest ściągnięte; dla tego wymawia je lud bez pochylenia ku o, a stare druki kréskują je.
A jasne, nazwane przez kś. Kopczyńskiego otwartym, które kréskują księgi s czasów Zygmuntowskich, wygłászá się otwartym kanáłem ust, lecz ściśnionym, czyli raczéj spłaszczonym przy krtani […].
Z odmianą w 2m przypadku na a, więcej otwarte niż samogłoska u, na którą jednak o trzy razy więcej mamy rzeczowników, jak na a otwarte.
- A 1. brzmienie samogłoskowe: A jasne, otwarte, pochylone (á), długie, krótkie. 2. pierwsza głoska w abecadle, w dawnych drukach oznaczała to, co dzisiaj wyrażamy przez á.