zapożyczenie

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• BdC/1915
• Kr/1917
• Łoś/1918
• Rozw/1923
• Łoś II/1925
• Gaert/1927
• Łoś III/1927
• Dor/1958–1969

Wszelkie zapożyczenia i przyswojenia elementów wymawianiowo-słuchowych przez własne myślenie językowe i jego uzewnętrznianie upodabniają się (asymilują się) do własnych wyobrażeń i przyzwyczajeń fonetycznych. Zapożyczenia i przyswojenia elementów semazjologicznych asymilują się do własnych wyobrażeń semazjologicznych i ich połączeń. Zapożyczenia i przyswojenia elementów morfologicznych asymilują się do własnych wyobrażeń morfologicznych i ich połączeń.

Mimo te wszystkie zapożyczenia, budowa i cały sposób wysłowienia języka polskiego nie przestały być swojskiemi.

Nie sprzeciwia się to fonetyce polskiej, skoro wymawiamy i piszemy: mir, kir, wir i t. p. jak również w zapożyczeniach: menhir, Kair i t.d.

W tej sprawie, a także w sprawie zastępstwa jerów, ważne wskazówki daje język staropruski, w którym mamy cały szereg zapożyczeń z polszczyzny.

Wygląda to na warstwę późniejszych zapożyczeń, kiedy słabe jery już się nie różniły jakościowo; przy sabatico grały rolę, podobnie jak przy kanonowe<= konew, zapewne rodzime typy morfologiczne.

Może być współnem zapożyczeniem z germańskiego, ale i pośrednictwo słowiańskie jest prawdopodobne. Tak samo catils, lit. kalilas obok poi. kocioł i ogólniesłow. kotьlъ (z germańskiego) oraz wymienione już łot. pikuls, lit. kumetis, dalej lit. ãsilas nasuwają pewne wątpliwości co do genezy pruskich wyrazów.

Dawna warstwa zapożyczeń pruskich może pochodzić raczej z narzeczy pomorskokaszubskich niż polskich w ścisłem tego słowa znaczeniu. Ale to rzecz podrzędna.

§ 110. Suf. -or < -orъ: topor M. pomimo p. ciepać, ciepnąć — 'uderzyć', stsł. tepǫ, teti — flagellare powszechnie uważają ten wyraz, jako zapożyczenie z irańskiego; stąpor — pilum Cn., Machory nazwa wsi; liczne zapożyczenia: profesor, asesor.

§ 86. W Kaz. św. dawne tematy na -o mają pierwotne formy N. pl., mianowicie: grzesznicy, oraz zapożyczenia: angeli, pogani, z tematów miękkich są tylko dwie formy: krole i nieprzyjaciele; ta druga może być pierwotnym mianownikiem według tematów spółgłoskowych [...], pierwsza zaś jest formą właściwą biernika.

Zapożyczenia, p. wyrazy IV.