cząstka morfem gram., partykuła

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Don/1595
• Kn/1621
• Don/1649
• Sty/1675
• Duch/1699
• Gott/1774
• Desz/1846
• Trz/1865
• Mał/1879

Ucześnik co jest? Część mowy cząstkę biorąc imienia, cząstkę też słowa. Bierze bowiem od imienia rodzáje y spadki, od słowá lepak czásy i známionowánie, od obydwu liczbę i wyobráżenie. Ucześnikowi wiele przypada?

PArticipium quid est? Pars orationis partem capiens nominis partemque verbi. Recipit enim à nomine genera et casus, à verbo autem tempora et significationes, ab utroq́ue numerum et figuram.

Cząstká, Particula Lucr. Portiuncula Apul. τὸ μόριον [tò mórion], ἡ μέρις, [μερ]ίδος [sic! powinno być: μερίς, μερίδος] [hē merís, merídos].

Participium quid est? Pars orationis partem capiens nominis, partemque verbi: Recipit enim à nomine genera et casus, à verbo autem tempora et significationes, ab utroq́ue numerum et figuram.

Uczestnik co jest? Część mowy cząstkę biorąc imienia/ cząstkę też słowá: Bierze bowiem od imienia wiele przypada? Bierze bowiem od imienia rodzáje y spadki/ od słowá lepak czásy i známionowánie/ od obydwu liczbę i wyobráżenie. Ucześnikowi wiele przypada?

Gdy jedná z tych pártykuł, álbo cząstek mi, ti, ci, ui, fi, lo, la, gli, li, le, ne, po wtorej personie ktorychkolwiek temporum, i liczby się kłáść będzie, tedy záwsze ostátna syllábá krotko wymawiána bywa, jáko Parligli, mow mu [...].

Ne particula to jest cząstká bez ákcentu / ták wiele znáczy ják u fráncuzow en, ktora bywa potwierdzona rzecz wspomniana.

Optativus stacza się [...] jáko i Coniunctivus, tylko ze Optativo przekładáją się cząstki insze, insze záś Coniunctivo [...].

Ale gdy jeden z tych cząstek la, le, li, lo, ne, Artykułowi gli, przyłączona bywa, kłádzie się ná ten czász dla wdzięczności mowy między ártykuł i cząstkę litera e.

Artykuł jest jedná pártikułá, lub cząstká komponowána, álbo z jednej litery z ápostrofem, álbo ze dwoch, álbo ze trzech liter.

Particulæ, cząstke [!]. inseparabiles, nierozdzielne. separabiles, rozdzielne.

Pięćdziesiąt, sześćdziesiąt, siedm'dziesiąt, ośm'dziesiąt, dziewięćdziesiąt odmieniają się tylko w piérwszéj cząstce; dziesiąt nieodmienne pozostaje.

[Zygmunt Sawczyński] W ostatnim przykładzie mamy nawet dwie formy trybu rozk. pełną i skróconą weźmij i weź. Rozebrawszą ostatnią na części składowe, pokaże się, że się składa z przyimka wz czyli rozszerzonego wez i cząstki samogłoski i rozpoczynającej pierwiastek im; cząstki, którą my oznaczamy kréską ('), a język starosławiański znakiem miękkim czyli tak zwanym jer.

Niejedna z owych partykuł już się obecnie nigdy nie używa inaczéj, jak tylko w połączeniu z drugim wyrazem, np. ws-trzymać, roz-grzać, wy-bieg itd. Partykuły te spadły przeto już do znaczenia tylko pomocniczych wyrazowych cząstek, niestanowiących „całkowitego i każdemu zrozumiałego wyrazu."