Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

Cytaty 69 poz. • Strona 4 z 4  Szt 1854  Rozdział I. Rozbiór wyrazów w ogólności  

Do każdego sądu czyli zdania wchodzą ludzie czyli osoby, którzy takowe o rzeczach wydają; to samo dzieje się przy odmianie słów przez osoby; istotnie wchodzi ich tam trzy: piérwsza która mówi, może się nazwać czynną, druga do któréj jest mowa, może się nazwać nijaką, trzecia o któréj jest mowa, może się nazwać bierną.

Własności czyli przymioty rzeczom przyzwoite lub służące, nie są im w jednakowéj doskonałości udzielone, ale podług różności rzeczy, różnie ucieniowane, to jest: udoskonalone lub upośledzone; stąd powstaje stopniowanie i stopnie [...]. Grammatycznych mamy w języku naszym tylko cztéry, te zowią się: równy, wyższy, najwyższy i przenajwyższy; np. święty, świętszy, najświętszy i przenajświętszy.

Własności czyli przymioty rzeczom przyzwoite lub służące, nie są im w jednakowéj doskonałości udzielone, ale podług różności rzeczy, różnie ucieniowane, to jest: udoskonalone lub upośledzone; stąd powstaje stopniowanie i stopnie [...]. Grammatycznych mamy w języku naszym tylko cztéry, te zowią się: równy, wyższy, najwyższy i przenajwyższy; np. święty, świętszy, najświętszy i przenajświętszy.

Własności czyli przymioty rzeczom przyzwoite lub służące, nie są im w jednakowéj doskonałości udzielone, ale podług różności rzeczy, różnie ucieniowane, to jest: udoskonalone lub upośledzone; stąd powstaje stopniowanie i stopnie [...]. Grammatycznych mamy w języku naszym tylko cztéry, te zowią się: równy, wyższy, najwyższy i przenajwyższy; np. święty, świętszy, najświętszy i przenajświętszy.

Własności czyli przymioty rzeczom przyzwoite lub służące, nie są im w jednakowéj doskonałości udzielone, ale podług różności rzeczy, różnie ucieniowane, to jest: udoskonalone lub upośledzone; stąd powstaje stopniowanie i stopnie [...]. Grammatycznych mamy w języku naszym tylko cztéry, te zowią się: równy, wyższy, najwyższy i przenajwyższy.

Wyrzutnia jest wtedy, kiedy się jedna, lub więcéj głosek na początku, we środku lub przy końcu wyrazu opuszcza, czyli wyrzuca, np. Kuba, człek, kijmi, znów, zdrów i t. d., zamiast: Jakób, człowiek, kijami, znowu, zdrowy i t. d.

Odrywek jest wtedy, kiedy się zakończenie osobowe od słowa odrywa i do innego wyrazu przyczépia; jest on to samo co i przekładnie, np. godzienem, zamiast godzien jestem.

Rozdzielnia jest wtedy, kiedy się jedna syllaba na dwie rozdziela, np. zamiast rozmajty. roz-ma-i-ty.

Znakomitsze przyrostki są: by, byle, ć, ci, ćto, cito, kolwiek, lada (leda), li, lito, liż, no, ino, ś, si, śto, sito, to, ż, że, żeto, żeby.