terminów gramatycznych online
sanskryt
Język: polski
Geneza: stind. saṃskṛta 'doskonały, uporządkowany'
- Dzieła Sławiańskie, które miał w swym zbiorze kardynał Józef Mezzofanti: Oż/1883
- Etymologia (Słoworód): Mał/1879
- Głosownia: Mał/1879
- Karta tytułowa: SkorM/1828
- Kilka słów o etymologii właściwej jako sprawozdanie o niniejszej pracy złożone: Trz/1865
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- O pierwiastkach: Trz/1865
- Oddział II. Budowa języka samskrytu: SkorM/1816
- Opis fizyjologiczny i rodowód samogłosek: Malin/1869
- Porównanie najbogatszych abecadeł Sławiańskich, Samskrytu i Litew.: Oż/1883
- Przedmowa: SkorM/1816
- Przedmowa do Gramatyki: Malin/1869
- Słownik, cz. II (P - Ż): SWil/1861
- Słownik, t. 6: S-Ś: SW/1900-1927
- Słownik, tom VIII (S-Ś): Dor/1958–1969
- Słownik, tom XI (suplement A-Ż): Dor/1958–1969
- Znamiona czasowe i trybowe: Trz/1865
Sanskryt. Jęz. z podgrupy indyjskiej jęz. indoirańskich rodziny ie. Stanowi najstarszą fazę jęz. stind., bliski ięz. wedyjskiemu II [...]. Niektórzy termin ten rozszerzają także na tzw. sanskryt wedyjski z ok. XV-V w. p.n.e. Był to jęz. literacki, którym posługiwali się bramini, uczeni i pisarze.
Cytaty
Budowa języka Samskrytu, szczególnie części tejże budowy, stosunki i składnia wszystkich części, czyli zarys Grammatyki.
Dla nadania trwalszego zamierzonej budowie gruntu, znacznym kosztem postarałem się zebrać, wyrznąć i odlać, załączone tu w probie trzy rodzaje rycin czyli pisma Samskrytu.
Grammatyka mowy starożytnych Skuthów czyli [...] Samskrytem czyli dokładną mową zwanej.
Sanskrycki, a, ie, p. należący do Sanskrytu. Język sanskrycki. Po sanskrycku, psł. w języku sanskryckim, sankrytem. Umieć po sanskrycku.
Sanskryt, u, blm. m. mowa, dziś już umarła, bardzo starożytnego pochodzenia, używana dotąd w Indjach przez braminów za język religijny (tak jak u nas np. Łacina); filologowie utrzymują, że jest mową pierwotną, z któréj wszystkie inne się ukształtowały.
[...] Jednakże z tych przykładów nie trzeba skwapliwie sądzić, że każde słowo nasze mające podobieństwo do obcego, jest pożyczone, albowiem języki indo-europejskie (grecki, łaciński, giermańskie i słowiańskie) wywodzą z dalekiej starożytności swój ród, spólny sanskryckiemu i zendzkiemu językowi [...].
[Zygmunt Sawczyński] Sanskryt, języki staroperski, grecki, języki celtyckie, italskie, giermańskie, słowiańskie i łotyckie a nawet młodsze romańskie znalazły skrzętnych i bystrych badaczy. BOPP, BENFEY, POTT, MAKSYMILIAN MŪLLER, GRIM, CURTIUS, SCHLEIER, MIKLOSICZ, DIEZ.
W tym względzie możnaby gramatykanom indyjskim nie jeduo zarzucie, chociaż zresztą przyznać trzeba, że oni piérwsi pojęcie piérwiastków nie tylko teoretycznie dokładnie rozwinęli ale i praktycznie najlepiej zastósowali, i że żaden język tak dokładnym i zupełnym zbiorem pierwiastków poszczycie się nie może, jak sanskryt.
Z znamieniem czasu teraźniejszego a spłynęło trybowe i podobnie jak w sanskr. w ê, które się jednak tylko w źrodłosłowach spółgłoską zakończonych przed końcówkami osobowémi liczby podwójnéj i mnogiéj utrzymało, zresztą zaś na i zwątlało; od źródł. neso- l. poj. osob. 2. 3. nes-i, l. podw. osob. 1. nes-ê-vê, 2. 3. nes-ê-ta, l. mn. 1. nes-ê-mù, 2. nes-ê-te.
W nájstarszym języku jafeckiéj czyli indo-europejskiéj rodziny, w tak zwanym sanskrycie, nie masz ani samogłoski o ani e […].
Tak naucza jeden z nájznakomitszych dziś badáczów mowy ludzkiéj, prof. August Schleicher. Do tego dodajemy, że Lingwistyka Porównáwczá mogła się dopiéro wtedy zrodzić w dziedzinie wiedzy ludzkiéj, kiedy przy końcu 18go wieku obeznáno się z Praindyjskim Sanskrytem, gdyż bez znajomości organizmu tego nájstarożytniejszego ogniwa w łańcuchu języków jafeckiéj rodziny niepodobną było rzeczą wykryć jistotny węzeł pokrewieństwa zachodzący pomiędzy niemi, jak jest dzisiáj rzeczą niemożebną, bez téj znajomości rozpatrzyć się w organizmie jakiegokolwiek języka z dzisiejszego stanowiska Lingwistyki Porównáwczéj.
Co do Sanskrytu — w dzisiejszym nad wszelki wyraz zagmatwanym stanie wyobrażeń o fonetyzmie tego języka, [...] przyszłości to chyba dopiero pozostawioném być musi, żeby z téj masy kazuistycznéj powstał system organiczny głosowni, zgodnéj z sobą i z rozumowém pojęciem.
Taka metoda może być trafną chyba tylko wobec języka, któryby zachowywał do téj pory jak najwyraźniejsze jeszcze poczucie ustroju tematowego w swoich wyrazach, tak jak je konserwował w epoce swéj żywotności np. język starożytny indyjski nazywany sanskrytem.
Starosławiański Mazów, Litewski najstarszy, i Hindusów, Sanskryt; trzy narody z jednej kolebki przeddziejowej wyszły.
Porównanie najbogatszych abecadeł Sławiańskich, Samskrytu i Litew.
Sanskryt, u, blm. dawny język Hindusów, w którym są pisane ich księgi religijne, ustawodawcze o poetyczne, dziś język religijny braminów
Sanskryt m IV, [...] jęz. «jeden z najstarszych języków indoeuropejskich; język literacki starożytnych i średniowiecznych Indii, w którym powstała bogata staroindyjska literatura klasyczna, religijna i naukowa» [...] <sanskr. sanskrta = opracowany, uporządkowany>.
Wedyjski jęz. Język wedyjski «używany w starożytnych Indiach język grupy indyjskiej, z którego wywodzi się m.in. sanskryt klasyczny»: Około V w. p.n.e. język wedyjski przekształca się w sanskryt klasyczny, który był językiem literackim Indii przez dwa tysiące lat. Mn. Językoznawstwo 178. // SW. <sanskr. wēda = wiedza; także: święta księga u Indusów>