terminów gramatycznych online
zgadzanie (się) zgoda
Język: polski
- Chapitre VI. De la convenance de nom avec le verbe / Rozdział VI. O zgadzaniu się nominis cum verbo: Fook/1768
- III. Krystalizowanie się polskiej terminologii gramatycznej w czasach Oświecenia: Kor/1961
- O Składni: Rew/1845
- O przymiotniku: Kam/1870
- Składnia: Kurh/1852
- Syntaxis: SzyPocz/1770, SzyGram/1767
Cytaty
Tak, jak Adjectivum z wielu Substantywami, wyjąwszy zgadzanie co do spadku.
De la Convenance du Nom avec le verbe.
[...]
O Zgadzaniu się nominis cum Verbo.
Syntaxis po Grecku, z Łacińskiego konstrukcya jest dobre złożenie słow w mowie, co sie staje dwojakim sposobem; albo przez zgadzanie się z sobą, albo przez rządzenie jednych drugiemi.
ROZDZIAŁ I. O zgadzaniu słow [...]
O zgadzaniu Adiektywow z Substantywami.
O zgadzaniu dwoch lub więcej Substantywow z sobą samemi.
SKŁADNIA ZGODY
Obejmuje w sobie przepisy względem zgadzania wyrazów do siebie należących, jakiem są: przymiotniki [...] z rzeczownikami; słowa czyli czasowniki z imionami rzeczownemi lub przymiotnemi, zaimki z rzeczownikami, z przymiotnikami rzeczownie wziętemi, lub z słowami.
Prawidła zgadzania wyrazów oddzielne są: a) W zdaniu prostém, b) W zdaniu złożoném, C) W zdaniu przydaném.
Gdy liczba składa się z jedności kilku porządków, ostatnie z nich tylko ulegają przepisom zgadzania wyrazów, inne pozostają niezmienne. Np. Roku tysiąc osiemset piędziesiąt drugiego.
Sposób zgadzania liczebników daje się téż zastosować i do rzeczowników podział, miary, wagę, ilość znaczących, bez względu na to, czy się znajdują przy nich liczebniki, lub nie.
UWAGA. Dla wprawy w zgadzaniu przymiotników z rzeczownikiem dla przekonania dzieci, że głównie słowo rządzi przypadkami, dobrze jest przypadkować takowe wyrazy z dorobioną do nich myślą, zwracając uwagę na zakończenie przymiotników w trzecim przypadku liczby mnogiéj i w 6m przy rzeczownikach rodzaju męzkiego i nijakiego, a w liczbie mnogiéj przy osobowych i zwierzęcych albo nieżywotnych. (Wyraz lub końcówka będąca cechą przypadku, powinna być podkreślaną).
Daleko więcej rodzimego słownictwa gramatycznego zawierał z natury rzeczy przeznaczony dla Szkoły Rycerskiej podręcznik W. Szylarskiego [...].
Constructio — zgadzanie słów, konstrukcyja.