kazus

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Mącz/1564 (war. B)
• Rot/1616
• Duch/1699
• Cell/1725
• Dąb/1759
• Kon/1759
• Gott/1762
• Tr/1764
• SzyGram/1767
• Fook/1768
• L/1807–1814
• SW/1900-1927
• Dor/1958–1969
• Kor/1961

Homoeoptoton pen. prod. Gdy sie wiele, casusow á spadkow jednáko kończą.

Tetraptoton, n. pen. prod. latine quatuor casuum, Co ma cztery casus á spadki.

Neutra Niemieckie się declinuią [...] rowne máiąc wszytkie Casus Nominativusowi/ okrom Genitivusá/ ktoremu przydáć s/ ná ostátek potrzebá.

Te co się ná e et er terminuią/ máią zárowne Nominativusowi/ Genitivum, Accusativum et Vocativum, przydawáiąc Dativusowi y Ablativusowi literę n. Ale te Substantiva Niemieckie/ ktore się in Nominativo Plurali ná en terminuią/ wszytkie casus máią iednostáyne.

Artykuł powinien záwsze przodkowáć Imioná, żeby znáć przez to, jákiego są rodzaju, w jákiej liczbie, i w jákim kazusie, czyli spadku.

Albo w niektorych tylko Casusách (spadkách) A teć znowu są, álbo. μονόπτωτα [monóptōta]: semel cadentia, jáko despicatui, natu, rogatu. δίπτωτα [díptōta], bis cadentia: fors, fortè: suppetiae, suppetias. τρίπτωτα [tríptōta], ter cadentia. Vis, vim, vi dica, dicam, dicas. τετράπτωτα [tetráptōta], quater cadentia. situs, situm, situ. Pl. situs Pleśń, plugástwo. Πολύπτωτα [polýptōta] pluries cadentia, ktorym tylko ná jednem, álbo niektorych Casusách schodzi. Jáko Gen. Pl. Z os oris i sol. precis, opis, frugis, vicem vice.

Sześć są kazusy albo spadki, ktore są: Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

Mianujący, Rodzący, Dawający, Oskarżający, Wzywający, Oddalający.

Nominatif, Genitif, Datif, Accusatif, Vocatif, Ablatif.

Excypują się kończące się ná ia. Bo te Genitivum singularem y insze niektore Kazusy máią ná i iota.

Wiele iest Kazusów? Sześć: Nominativus, Genitivus. Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

Verbum Activum iáki ma Kazus do siebie należący?

O Artykułach Dla rozeznania Generum abo rodzaiów, Casuum albo kazusów czyli odmian Jmion, i Numeri abo liczby, używaią Niemcy Artykułów które są troiakie. Pierwszy Artykuł Pewny (Definitus) [...]. Drugi Artykuł Niepewny (indefinitus) [...]. Trzeci Artykuł absolutny abo samo ieden bez Substantivum kładnący śię, kładźie śię za Substantivum iakie, pierwey namienione. Jest ten zaś, Er/ sie/ es/ on, ona, ono. Naprzykład Er ist ausgangen wyszedł.

Drugie zaś kazusy kończą śię tak, iak Nominativus.

[...] szczaw i potaź mowią się w tych Kazusach [ w spadku Wzyw. i Opow. m. l.]: szczawiu, potaziu.

P. Czy dodają się jakie kazusy Interjekcyom?

Przytoczone argumenty przeciw rodzimej terminologii nie na wiele się jednak zdały. Znaleźć ją można i w gramatyce łaciny F. Fookowitza [...].

Flexio — nachylanie, infleksyja, declinatio — deklinacyja [...], casus nominativus — spadek, kazus mianujący, nominatyw (s. 10), genetivus — rodzący, genityw (s. 10), dativus — dający, datyw (s. 188), accusativus — oskarżający, akkuzatyw (s. 200), vocativus — wzywający.

*KAZUS, -a, m., z Łacińsk., [...]. – §., Grammat. spadek Włod., przypadek Kopcz. Gr.

Nie spełniała tych postulatów nie w tym zresztą celu wydana gramatyka F. Menińskiego. Zrealizował je dopiero F. D. Duchênebillot.

Terminologia [...].

Declinatio — deklinacyja, przemiana: genus masculinum — rodzaj męski, femininum — białogłowski, numerus singularis — liczba mała, pluralis — wielka, casus nominativus — kazus, spadek mianujący, genetivus — rodzący, dativus — (od-, s. 32) dawający, accusativus — oskarżający, vocativus — wzywający.

Więcej ich [terminów] można znaleźć u K. Cellariusa [...].

Genus masculinum — rodzaj męski, femininum — niewieści; neutrum — ni te, ni owe, numeris singularis — numer, który o czym jednem, pluralis — który o wielu traktuje, casus genetivus — kazus, spadek (s. 29), genitywus (s. 117), dativus — datywus (s. 140).