terminów gramatycznych online
imiesłów czynny
Cytaty
IMIESŁOWY (PARTICIPIA).
[Imiesłów] Czynny (Activium)
znający, a, e [...].
D. Imiesłowy.
1.[Imiesłów] Czynny i teraźniejszy formują się zawsze z trzeciej osoby l. m. czasu teraźn. trybu oznajm. przez dodanie syllaby cy, dla czynnego, a głoski c dla teraźniejszego, np. znają, znający, znając; strzygą, strzygący, strzygąc.
O Imiesłowach (Participia). [...]
B. Imiesłowy są czworakie: 1) Czynny, np. znający, a, e, 2) Bierny, np. znany, a, e. 3) Teraźniejszy, np. znając. 4) Przeszły, np. znawszy.
C. Imiesłowy czynne i bierne odmieniają się, a to przez rodzajowanie, przypadkowanie, liczbowanie, a niektóre i przez stopniowanie, np. znany, a, e.
O formowaniu imiesłowów czynnych lub nijakich na szy i ąc, oraz imiesłowu czasu teraźniejszego na ny. I. Imiesłów na szy […] formuje się od 3ciéj osoby liczby pojedyńczéj rodzaju męskiego w następujący sposób. 1) Jeżeli przed ł jest samogłoska, ł przed szy zamienia się na w, dlatego, że tak samogłoska, jak i zakończenie imiesłowu szy, wymawiają się bez dotknięcia podniebienia językiem; głoska więc zębowa w, jest dogodniejszą pomiędzy niemi, aniżeli głoska odbita podniebienna ł [...] 2) Jeżeli przed ł jest spółgłoska, po ł dodaje się szy [...]. II. Imiesłów na ąc formuje się przez dodanie e do 3ciéj osoby czasu ter. l. m. [...]. III. Imiesłów na ący tak się formuje, i od takich słów pochodzi, jako imiesłów na ąc, dodając po c na rodzaj męski samogłoskę y, na żeński a, na nijaki e [...].
Co wynika z tego znaczenia imiesłowu [...]? Że część ta mowy rządzi się prawidłami słowa, z któremi łączą się znamiona przymiotnikowe. Podobnie więc jak słowa, imiesłowy mogą wyrażać czasy, są czynne, bierne, jednokrotne, częstokrotne, dokonane i często dokonane. Podobnie jak przymiotniki mogą się spadkować w dwóch liczbach i trzech rodzajach, a podług dwóch wzorów w l.m.
Imiesłów [...] czynny i nijaki od Czków nijakich.
W piérwszym razie słowo czynne zmienia się na imiesłów czynny, a w drugim na bierny. Np. Człowieka mającego (zam. który ma) czyste sumienie, nic przerazić nie zdoła. Wiadomość odebrana (zam. którą odebrano) była powodem radości.
Imiesłów czynny pochodzi od słowa czynnego, wyraża tak samo jak słowo, czynność jakiéjś osoby i kończy się na ący, ąca, ące.
Imiesłów odmienny, kończący się na ący-a-e, a nieodmienny ną ąc, szy, nazywa się czynnym; ten zaś, który się kończy na : ny-a-e, ty-a-e, nazywa się biernym;— ły-a-e, imiesłowem nijakim.
Imiesłów (Participio)
Czynny (Presente - Activo) | Bierny (Passado - passivo)
tendo - mając | tido - miany