terminów gramatycznych online
ipsylon
Język: polski
Geneza: od greckiego ὖψιλόν
- Część pierwsza. Rzecz o głoskach: Such/1849
- O nauce dobrego pisania i czytania: Lub/1778
- O ortografii francuskiej: Mal/1700
- O pisowni polskiej: Kop/1780
- O spółgłoskach. O używaniu liter "i", "y", "j" (L. Osiński): Rozp/1830
- Ortografia: Jan/1594, KochOrt/1592
- Początki uczenia: Marc/1833
- Przypisy do rozdziału I: Kop/1778
- Słownik, cz. I (A - O): SWil/1861
- Słownik, t. 7: T-Y: SW/1900-1927
- Słownik, tom I. część II. (G-L): L/1807–1814
- Słownik, tom III (H-K): Dor/1958–1969
- Słownik, tom X (Wyg-Ż): Dor/1958–1969
- Traktat I. O ortografij francuskiej: Dąb/1759
Cytaty
A kiedy chcemy nápisáć łechcywy, już tu jest c práwe, á nie miękkie i nie trzebá kłáść Iota, ále Ypsylon.
KOCH. I Polacy używają jako i Łacinnicy, i miasto vokalisza, jako nigdy: i miasto consonantem jáko Jan: do diftongu mym zdanim snadniejszé ypsylon, jako, móy, day, albo daj, mój.
To ypsylon, jáko pochodźi od, υ, Greckiégo, tákby tèż kłáść sie nie miáło równo z literą, i: Jedno że to już weszło w zwyczaj: tedy iuż tępym i, bydź muśi.
KOCH. Y, nie jest dwoje, i, jako w szkołach źle [zle] zwać uczą, ale ypsylon greckie. o jego naturze na końcu powiem.
Ták nápisáne y, zwáć trzebá ipsylon. To u Frá[n]cuzow brzmi ták, ják u Polakow jottá.
Ták napisane y, zwać trzeba ipsylon, to u Francuzów brzmi ták, jak u Polaków jotta.
[Kształt] Ѵ ѵ v у [Nazwisko] Iżyca albo ypsylon [Waga] y.
i, j, y. Pierwsze, i, zowiemy krótkim (po Grécku Jota) drugie, j, zowiemy długim, obádwá od postáci, którą máją w pisániu, trzécie, y, zowiemy Gréckim ábo ypsylon.
Gdziekolwiek zaś łączy się z poprzedzającą samogłoską; tam pisze się ypsylon np. máy
IPSYLON, ob. y, i.
Według Kopczyńskiego, między i krótkiém a y ypsylon, ta zachodzi różnica, że na pierwsze gardło ściskamy, na drugie więcéj je otwiéramy.
Przodkowie nasi, przyjmując alfabet łaciński, zastali w nim y ypsylon, które, jak wiadomo, z greckiego alfabetu przeszło do rzymskiego.
POCZĄTKI UCZENIA.
Samogłoski większe.
A, Ą, E, Ę, J, 0 , U, Y (ypsylon)
Samogłoski mniejsze.
a ą e ę i o u y, [...]
Przeto y nie nazywa się u nas z grecka ipsylonem, ale właściwym sobie pojedynczym brzmieniem, jakie słychać w słowach: ty, syn itp.
Ipsylon, nieod. n. (z grec.) 1) nazwanie 20éj litery alfabetu greckiego. 2) =v. y grek, przezwisko samogłoski alfabetu polskiego, ob. Y.
Y (ypsylon, ipsylon, igrek) jest literą przejętą przez łacinników i Polaków. Używa się ona do wymawiania dźwięku jakby i pozbawionego jotacji, a ponieważ język polski każde i zaczynające wyraz lub zgłoskę jotuje, przeto nie może być wyrazów polskich i zgłosek zaczynających się od Y.
Y (ypsylon, ipsylon, igrek) jest literą przejętą przez łacinników i Polaków. Używa się ona do wymawiania dźwięku jakby i pozbawionego jotacji, a ponieważ język polski każde i zaczynające wyraz lub zgłoskę jotuje, przeto nie może być wyrazów polskich i zgłosek zaczynających się od Y.
Ipsylon n ndm a. m IV, D. -u, Ms. -onie in. igrek «nazwa litery y»: Wymowa y w nagłosie jest czymś tak obcym, że nawet literę y nazywamy najczęściej igrek lub ipsylon choć nikomu nie przyjdzie na myśl nazwać np. naszego a — alfa. STIEBER Fonol. 54. // L. <gr. y = znak graficzny dla dwudziestej głoski alfabetu greckiego + psilós (y psilón) = nagi, goły>.
Y 1. «litera alfabetu łacińskiego, nazywana igrek (fr. „i grec") lub ipsylon (gr.), odpowiadająca samogłosce y lub w niektórych wyrazach obcych w nagłosie przed samogłoską — spółgłosce j».