forma czasowania

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Prz/1792
• Szum/1809
• Prz/1816
• SkorM/1816
• Mucz/1825
• Bor/1830
• Oż/1883
• Grub/1891

Użyteczne przestrogi względem czytania Greczyzny, które w obrębie form przypadkowania i czasowania, tudzież istotnych Etymologii prawideł krótko zebranych miejsca nie miały, tu się łączą.

C. Słowa nieosobiste należą do tej formy czasowania, za której zakończenie ich trybu bezokolicznego oznacza, np. błyskać należy do 1wszej formy, bo się kończy na ać, i głoskę a wszędzie zachowuje.

Wziąłem ja w mojej Grammatyce prawidła samego polskiego języka, bez łacińskiego; nie podzieliłem je na trzy tomiki i klassy, lecz jednym zawarłem; przyjąłem sposób wykładu prawideł w zapytaniach i odpowiedziach; dałem formy przypadkowania i czasowania nie tylko w Grammatyce, każdę z osobna, lecz też i na tablicach, wszystkie razem przedstawione; a to wszystko tym celem; aby się młodzież tem łatwiej, gruntowniej i prędzej języka nauczywszy, do ćwiczenia się w stylu, danego w drugiej części tego pisma, przystąpiła.

My Polacy nie potrzebujemy jot nad żadną Samogłoską Abecadłową [...] dla tego , że [...] nasze formy przypadkowania Imion, Zaimion i Uczęstniakow, tudzież formy czasowania Głagołow, jako też zakończki Okoliczniakow, ktore od Imion lub od Uczęstniakow pochodzą, tak są rozmaicone, iż się dwuwykładności obawiać nie każą.

Na szczegulną uwagę zasługuje trafna zamiana Samogłosek A, O na E, lub O na A, lub Ą na Ę w złodze szczepowyj, rozwłokowyj i zakończkowyj słow nakłoniebnych podług form przypadkowania i czasowania, na czem zależy charmonność Słowiańszczyzny np. wiara, wierny, wierzę, zwierciadło, w zwierciedle, czoło, na czele, siedzę, siadam, siodło, siędę, sąd, Sędzia itd.

To rożnienie Społgłosek, co do przemiany tonow na grubszy lub cieńszy w wysłowieniu prowadzi nas do jasnego wyobrażenia o kolejnych zastępstwach jednej za drugą, w słowach ruchomych w nakłonie ich złog według niezawodnych prawideł, na Formach przypadkowania Imion i czasowania Głagołow snadno postrzeżebnych.

Czasów czyli klass albo istotnych form czasowania jest dziesięć [...].

[...] P. Adelung, zamiast tylu form przypadkowania, [...], i zamiast dziesięciu klas słów, a następnie dziesięciu form czasowania, przez wszystkie głosy (vox) i tryby (modus) jedną tylko ogólną formę czasowania podaje.

[…] Przebiegając słowa polskie, spostrzegamy, że wszystkie, jakiegokolwiek są znaczenia, dadzą się na cztéry działy podzielić, tak, że pewna liczba słów, do jednego z cztérech działów należąca, jednostajnie się czasuje czyli koniuguje; skąd wypadają cztéry formy czasowania czyli koniugacyj [...].

Cztéry Formy Czasowań[...]Forma I. A .Forma II. E Forma III. I. Forma IV. Y.

A członek gł. Ludwik Osiński powiada (str. 159): "Jak powrócenie wyrazów bydź dadź do prostego łagodnego i analogijnego sposobu pisania być dać, pociągnęło za sobą niewczesną miękkość w trybie nawet rozkazującym bać, i wprowadziło błąd najprzeciwniejszy gramatycznym formom czasowania, tak w obcych wyrazach zastąpienia współgłoską j samogłoskę i, jakoto: Kurjer zamiast Curier (z franc). Azja zamiast Azia i t. d.".

Глаголы измѣняются по наклоненіямъ, временамъ, видамъ, лицамъ, числамъ, и родамъ. Эта перемѣна называется спряжениемъ, formą czasowania.