terminów gramatycznych online
koniugacja czwarta
Język: polski
- Chapitre II. Des verbes / Rozdział II. De verbo: Fook/1768
- Części mowy: ZwO/1924
- Część II. O Słowie: Mucz/1825
- Część druga. O częściach dyskursu: Duch/1699
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Etymologia: SzyPocz/1770, SzyGram/1767
- Fleksja czyli nauka o odmianach: Kr/1897
- Fleksja czyli nauka o odmianach, albo odmiennia: Kr/1917
- O etymologii: Mal/1700
- O imieniu i jegoż przypadkach: Sty/1675
- Rozdział VII. O słowie: Szt/1854
- Traktat II. O częściach dyskursu: Dąb/1759
Cytaty
Przykład Czwartej Coniugátiey.
We czwartej Coniugáciej, jest niemáło słów bezpráwnych, ktore krom niektorych osob po prostu jáko insze słowá proste się stáczają [...].
La Quatrième Conjugaison. Des verbes en oüir. Czwartá Konjugácya. O słowách ktore się terminują ná üir [!], jáko to oüir, słyszeć; fuir, uciekáć; foüir, kopáć.
FORMA czwartéj Kóniugácyéj ná słowá Czyniącé [...], zákóńczóné ná re.
FORMA czwartej Koniugacyi na słowa czyniące. Do tej Koniugacyi należą słowa zakończone na re. nap: tendre ciągnąć [...].
Przykład czwartej Konjugacyi. P. Ktore słowa należą do czwartej Konjugacyi? O. Te, co mają wtorą osobę sposobu skaz: cza: teraźn: m. l. na ysz, przez y Greckie.
Przykład IV. Konjugacyi.
La Conjugaison est l'inflexion differente du verbe, qui donne divers tems, il y a quatre Conjugaisons régulières, comme nous verrons plus bas, après avoir donné la Conjugaison du verbe Sum. La voyelle, qui est devant le re, de l'Infinitif en donne la difference. L'Infinitif du verbe amo, est amare, aimer. Du verbe Doceo, docere, enseigner. Du verbe Lego, legere, lire. Du verbe audio, audire, entendre. La première a as, à la seconde personne du present. La seconde es. La troisième is bref. La quatrième is long.
[...]
Koniugacja jest nachylanie czyli inflexja verbi dająca różne czasy. Cztery są koniugacje regularne, jako niżej obaczemy po koniugacji słowa Sum. Vocalis, ktora jest przed syllabą re Infinitivi, czyni rożnicę między niemi. Infinitivus verbi Amo kocham, jest amare kochać; Verbi Doceo, uczę, docere, uczyć. Verbi Lego czytam, legere, czytać, Verbi Audio słyszę, audire, słyszeć. Pierwsza ma drugą osobę praesentis na as; Druga na es; Trzecia na is krotko wymawiając; Czwarta na is długo mowiąc.
PRZYKŁAD Czwartej Koniugacyi. Czas teraźniejszy. Sposob skazujący. L. P. Ja uczę, ty uczysz, on uczy.
Poznawszy, jak się od innych formuje znaczna część słów do koniugacji 4téj należących, zastanówmy się teraz nad cechami, po których się poznają słowa do formy 4téj należące. Do téj formy należą słowa w 3ciéj osobie czasu przeszłego, liczbie pojedyńczej na: 1) bał zakończone [...]. 2) wszystkie zakończone na cał [...]. 3) zakończone na chał [...]. 4) na czał [...]. 5) na dał [...]. 6) na dzał [...]. 7) na fał [...]. 8) na gał [...]. 9) które przed ał mają spółgłoskę prawdziwie miękką i w części od słów formy 3ciéj pochodzą [...]. 10) wszystkie na kał [...]. 11) zakończone na lał [...]. 12) wszystkie na łał [...]. 13) na mał [...]. 14) na nał [...]. 15) które przed pał mają a, ą, ę, u [...]. 16) na rał [...]. 17) na rzał [...]. 18) wszystkie na sał [...]. 19) na szał [...]. 20) Wszystkie na tał [...]. 21) zakończone na wał [...].
Podług czwartéj koniugacyi czasują się te słowa, które w osobie III, l. p. czasu teraźniejszego, lub przyszłego dokonanego tryby oznajmującego mają końcową samogłoskę: y, w trybie bezokolicznym, kończą się na na: yć, eć, oprócz: patrzać, patrzeć, patrzyć, szczać, np. służyć, służy; mruczeć, mruczy i t. d.
Konjugacja IV-ta, obejmująca słowa, których osnowa teraźniejszości utworzona jest od pierwiastku lub innej osnowy słownej za pomocą przyrostka -i; np. woz-i, bron-i, mów -i; widz-i, cierp-i, słysz-y.
Nadto od słowa pochodnego siedzieć z osnową teraźń. siedzi- używa się czas teraźń. siedzę, siedzisz,... siedzą (konj. IV, grom. 2).
Konjugacja IV-ta obejmuje słowa, których osnowa teraźniejszości ma przyrostek -i- (broni-, leci-).
Do konjugacji IV-ej należą słowa, których osnowa teraźniejszości tworzy się przez dodanie do pierwiastku przyrostka -i-, np. broni-, cierpi-.
Obok tych czterech grup pierwotnych są jeszcze dwie inne, polegające na analogicznem szerzeniu się pnia mle- lub na przechodzeniu do konjugacji IV 1.
Konjugacja IV. Różnica bezokoliczników na -eć i -ić [...].
[...] inf. konj. IV 1 nosëc [...].
[...] ńeśymyi ̯, ale w IV konjugacji już śeʒymyi ̯ [...].
Czasowniki, są to słowa, któremi wyrażamy czynność lub stan osób lub rzeczy. Mają one w języku portugalskim cztery odmiany czyli konjugacje (conjugações). Do 1-ej konjugacji należą czasowniki zakończone w bezokoliczniku na ar: chamar (wołać); do 2-ej czasowniki na er: comer (jeść); do 3-ej na ir: sentir (czuć); do 4-ej [konjugacji] zakończone na ôr: pôr (kłaść).