terminów gramatycznych online
casus accusativus
Język: łaciński
- Część druga. O częściach dyskursu: Duch/1699
- O zdaniu pojedyńczym: Kras/1897
- Słownik: Kn/1643 (I wyd. 1621)
Przypadek syntetyczny o prymarnej funkcji syntaktycznej (gramatycznej). Rzeczownik w a. występuje w związku syntaktycznym z czasownikami przechodnimi, zajmując przy nich pozycję drugiego argumentu, w terminach tradycyjnych: pełniąc funkcję dopełnienia bliższego.
Cytaty
Sunt autem sex casus. 1. Nominativus, [...] 4. Accusativus casus. Causativus, Prisci. Incusativus, Diomed. Accusandi casus. Quartus casus. Recent. Obwiniániu, oskarżániu służący.
Sześć są kazusy álbo spadki, ktore są, Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.
Miánujący, Rodzący, Dawájący, Oskarżájący, Wzywájący, Oddalájący.
Nominatif, Génitif, Datif, Accusatif, Vocatif, Ablatif.
Máłą liczbę, i wielką, będę często znáczył [...] przez ábrewiacye sing. plur. [...]. Tákże spadkow tákowemi partikułámi, nom. miánujący; gen. rodzący; dat. dawájący; acc. oskarżájący; voc. wzywájący; abl. oddalájący. álbo też jedną tylko literą N. G. D. A. V. A.
[…] Język polski posiada 7 następujących przypadków: nominativus, genitivus, dativus, accusativus, vocativus, instrumentalis, localis […].
[…] ACCUSATIVUS […]. Pierwotnie 4. przypadek oznacza rozciągłość przedmiotu, czyli wyraża, że rzecz wymieniona ma być wziętą w całej rozciągłości, we wszelkich kierunkach.
[…] ACCUSATIVUS […]. Pierwotnie 4. przypadek oznacza rozciągłość przedmiotu, czyli wyraża, że rzecz wymieniona ma być wziętą w całej rozciągłości, we wszelkich kierunkach […]. Stąd służy: 1) z jednej strony na wyrażenie okoliczności miejsca i czasu na pytania: jak daleko i jak długo [...], często z dodaniem przyimka: przez; 2) a z drugiej strony jest właściwym przypadkiem na wyrażenie dopełnienia bliższego po słowach przechodnich, które oznaczają czynność, rozciągającą się czyli przechodzącą na przedmiot zewnętrzny w całości i ogarniającą go zupełnie [...]. 3) Z dopełnienia bliższego rozwinął się 4. przyp. dopełnienia dalszego przy słowach nieosobowych: boli, korci itp., oraz przy słowach obchodzić i kosztować [...], na tej samej zasadzie, że słowa powyższe w gruncie rzeczy mają znaczenie podobne, jak słowa przechodnie, a tylko przypadkowo nie posiadają cechy słów przechodnich, tj. imiesłowu biernego, a to dlatego, że nigdy nie zachodzi potrzeba używania ich po stronie biernej. 4) Znaczenie rozciągłości posiada również 4. przyp. okoliczności stopnia przy przymiotnikach: długi, szeroki, wysoki, głęboki, gruby [...]. 5) Również ze znaczenia rozciągłości w przestrzeni lub czasie rozwinęło się znaczenie ilości, tj. ilość arytmetyczną zaczęto wyrażać wedle analogii ilości gieometrycznej.