spadek oskarżający

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• DonGl/1542
• Bart/1544
• Don/1583
• Don/1595
• Don/1649
• Sty/1675
• Duch/1699
• Mal/1700
• Dąb/1759
• Klecz/1767
• SzyGram/1767
• Fook/1768
• SzyPocz/1770
• Nał/1774
• Lub/1778
• Mon/1780
• Don/1795
• Kor/1961

Casus – spadek: mieniący a. mianujący, rodzący, dawający, oskarżający, wzowiący a. wzywający, odbierający a. oddalający.

OSKARŻAJĄCY gram. oskarżający accusativus casus R M2 (md); oskarżający, Skarżanek accusativus RN (wykl. przednia); oddzielne, co nie prawujące (?) się, a przeto nie możemy ich wymowić przez oskarżający spadek <verba> neutra R a8 (md; av. activa verba); [...] RN (k. tyt.). Zob. BIERZĄCY, DAJĄCY, DAWAJĄCY, DAWANEK, IMIENIAK, MIANUJĄCY, MIENIĄCY, MIENIONEK, ODBIERAJĄCY, ODDALONEK, RODZĄCY, WOŁANEK, WZYWAJĄCY, ZOWANEK.

Die sechs casus heissen: Miánujący, Rodzący, Dawájący, Oskarżájący, Wzywáiący, Odbierájący, (von S. 16 an öfter Oddalájący).

Spadkow Imion wiele są? Sześć. Ktore? Miánujący, Rodzący, Dawájący, Oskarżájący, Wzywájący, Odbierájący.

Casus Nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

Casus nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

Spadkow imion wiele są? Sześć. Ktore? Miánujący/ Rodzący/ Dawájący/ Oskarżájący/ Wzywájący/ Odbierájący.

Káżdy Numerus ma swoje pięć Casus, to jest spadkow ktore w ten sposob się názywáją, Nominativus Miánujący, Genitivus Rodzący, Dativus Dájący, Accusativus Oskarzájący, Ablativus Odbierájący lub rozłącájący.

Accusativum spadek oskarzájący máją te.

Oskarzájący spadek kłádzie się po słowie.

Imioná ktoremi sie wyraza drogá przez miejsce, kłádą sie w oskarzájącym spadku bez bráku cum praepositione per przez.

Artykułu niedeterminowánego záżywáją do deklinowánia Imion ktore ártikułu w miánującym i oskarżájącym spadku nie máją, jáko to, Imioná Aniołow, Ludzi, Miast, Miesiącow, i wszystkie namiestnictwá.

Sześć są kazusy álbo spadki, ktore są, Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

Miánujący, Rodzący, Dawájący, Oskarżájący, Wzywájący, Oddalájący.

Nominatif, Génitif, Datif, Accusatif, Vocatif, Ablatif.

Spadkow máją sześć, zowią pierwszy Nominatif po nászęmu Miánujący. 2. Génitif Rodzący. 3. Datif Dáwájący. 4. Accusatif Oskarżájący. 5. Vocatif Wzywájący. 6. Ablatif Oddalájący álbo Odbierájący.

U Francuzów [...] wszytkié imioná mają spadek Oskarżający podobny Mianującęmu [...].

Artykułu niedeterminowanego zażywają do deklinowania Imion, ktore artykuły w mianującym i oskarżającym spadku nie mają: jako to Imiona Aniołów, Ludzi, Miast, Miesiącow, i wszystkie Namiestnictwa.

Sześć są kazusy albo spadki, ktore są: Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

Mianujący, Rodzący, Dawający, Oskarżający, Wzywający, Oddalający.

Nominatif, Genitif, Datif, Accusatif, Vocatif, Ablatif.

Czyli imiona konczące się na a oskarżający spadek konczyć powinny ą czyli ę [...] wielkę łaskę, albo: wielką mi łaską czynisz.

Czym się będzie rożnił spadek oskarżający? i oddalający? gdy obydwa na ą kończyć się będą.

ę nie e pisze się 1. w spadku oskarzającym małej liczby imion istotnych czyli Substantywow zakończonych w Mianującym na a, jako: proźba, proźbę.

P. Jak ktory spadek pierwszej Deklinacyi powinień się kończyć? O. [...] Rodzący i oskarzający pospolicie staczają się na ow, jako: panow; Dawający na om, jak panom; Odbierający na ami, jako; panami; Opowiadający na ach, dawniej na ech.

Przykład I. Mała liczba, wielka liczba Mian. Stanisław, Stanisławowie Rod. Osk. Stanisława, Stanisławow Daw. Stanisławowi, Stanisławom Wzyw. Stanisławie, Stanisławowie Odbier. Stanisławem, Stanisławami Opowiad. Stanisławie, Stanisławach.

R. Os. Łukasza, Łukaszow.

M. O. Pas, Pasy R. Pasa, Pasow D. Pasowi, Pasom W. Pasie, Pasy Od. Pasem, Pasami Op. Pasie, Pasach.

Oskarż. R. M.

Oprocz Dawającego i Oskarzającego mają jeszcze prepozycyą: za, z swoim spadkiem następujące w tych sensach: mam co komu za dobre, za złe; mam to sobie za honor, za szczęście, za żart, za dobry znak, za konfuzyą.

Oprocz Dawającego i Oskarzającego mają jeszcze prepozycyą: za, z swoim spadkiem następujące w tych sensach: mam co komu za dobre, za złe; mam to sobie za honor, za szczęście, za żart, za dobry znak, za konfuzyą.

Les Cas sont les changements de la terminaison des Noms. On veut que les Cas soient au nombre de six; Nominatif, Génitif, Datif, Accusatif, Vocatif, et Ablatif.

[...]

Casus czyli spadki Imion, są odmiany końca słow. Liczy się ich sześć: Nominativus, mianujący, Genitivus, rodzący, Dativus, dający, Accusativus, oskarżający, Vocativus, wzywający, Ablativus, odbierający.

Spadkow w Polszczyźnie jest siedem: Mianujący, Rodzący, Dawający, Oskarzający, Wzywający, Nazywający, Opowiadający.

W imionach trzeciego rodzaju kończących się na e, nie potrzeba pisać ę, tak w Mianującym, jak też w Oskarzającym spadku, ponieważ są sobie podobne, np. Imie, nie imię, tak i w Oskarzającym, np. w imie Pańskie.

M. ten Stanisław. R. tego Stanisława, D. temu Stanisławowi, O. tego Stanisława, W. o Stanisławie, N. tym Stanisławem, O. o tym Stanisławie.

Uważać tu potrzeba, iż we wszystkich imionach trzeciego rodzaju te trzy spadki: Mianujący, Oskarzający, i Wzywający, są sobie podobne tak w pojedynczej jako też i w wielkiej liczbie, co samo i w inszych językach.

Racontez-le-moi, opowiedzcie mi to [...]: pierwej się kładzie Oskarżający Spadek, a po nim Dawający.

Upadnie różnica rzeczeń odmiennego znaczenia, a podobnego wymawiania [...] пѣню, pienie, imie w Oskarżającym (Accusativus) od пѣню, pienię, пѣнишь, pienisz.

Spadkow (casus) zaś Siedm. 1.) Именительный, Mianujący. 2.) Родительный, Rodzący. 3.) Дательный, Dawający. 4. ) Винительный, Oskarżający.

w Słowieńskim języku iest liczba Двойственнаѧ: dwóch znacząca, w którey tak się skłania: w Mianując: Oskarżaj[ący] i Wzywaj: та̀ Воєвώда, w Rodz: i Przykładal: тою̀ Воєвώдoу, w Dawająj: i Czynią: ты́ма и̑ тѣ́ма Воєвóдама.

M. Воевода [...] R. Воеводы '[...] D. Воеводѣ [...] O. Воеводу [...] W. Воевода [...] C. Воеводою [...] P. о Воеводѣ.

W Mian. [...] Rodz. [...] Dawa. [...] Oskar. [...] Wzyw. [...] Czyn. [...] Przekł. въ томъ Орѣхѣ w Orzechu.

Oskarżający spadek małej liczby w żyjących podobny Rodzącemu.

Wszelkie słowo czyniące wyciąga oskarżającego spadku, oprócz mianującego : Кто хранитъ законы, законы сохранятъ его взаимно, Kto zachowuje prawa, prawa zacbowują go wzajewnie.

Na pytanie, Куда dokąd, potrzebny spadek oskarżający z przekładaniem въ, kiedy imię jest nazwiskowe, albo właściwe Państwa, Miasta, Klasztory, Wsi, i wszystkich tych, które potrzebują na pytanie, Гдѣ gdzie, przekładalnego z przekładaniem въ: ВъѢхать въ Кïевъ, wjachać w Kijów, Отправиться въ Польщу, wyprawić się do Polski.

Na pytanie, Куда dokąd, potrzebny spadek oskarżający z przekładaniem въ, kiedy imię jest nazwiskowe, albo właściwe Państwa, Miasta, Klasztory, Wsi, i wszystkich tych, które potrzebują na pytanie, Гдѣ gdzie, przekładalnego z przekładaniem въ: ВъѢхать въ Кïевъ, wjachać w Kijów, Отправиться въ Польщу, wyprawić się do Polski.

Casus. Spadki, à tych sześć: Casus nominativus, spadek mianujący. Genitivus, Rodzący. Dativus, Dający. Accusativus, oskarżający. Vocativus, wzywający. Ablativus, odbierający, albo odejmujący.

Casus in nomine sunt sex, spadkow w imieniu jest sześć nominativus, mianujący, genitivus, rodzący, dativus, dawający, accusativus, oskarżający, vocativus, wzywający, ablativus, odbierający, abo oddalający.

Pierwsze próby stworzenia ojczystej terminologii zawierały Regulae grammaticales, regimina et constructiones z 1542 r. i wydanie A. Donata z r. 1583.

Terminologia Reguł [...].

Declinatio — skłonienie, staczanie: genus masculinum — rodzaj męski, femininum — niewieści, neutrum — oddzielny, żaden, numerus pluralis — liczba w wielu, casus nominativus — spadek mieniący, mianujący, genetivus — rodzący, dativus — dawający, accusativus — oskarżający, vocativus — wzowiący, wzywający.

Pierwsze próby stworzenia ojczystej terminologii zawierały Regulae grammaticales, regimina et constructiones z 1542 r. i wydanie A. Donata z r. 1583.

Terminologia Donata [...].

Declinatio — staczanie: genus neutrum — rodzaj oddzielny, numerus pluralis — liczba wielka, casus nominativus — mianujący, genetivus — rodzący, dativus — dawający, accusativus — oskarżający, vocativus — wzywający.

Praktyczny rezultat tego powoływania się na mistrza stanowi u Dobrackiego obok posługiwania się nowożytnymi terminami także ich słownik niemiecko-łacińsko-polski, zawarty w jednej edycji drugiego wydania jego gramatyki.

Terminologia [...].

Declinatio — staczanie: genus masculinum — rodzaj męski, femininum — niewieści, neutrum — oddzielny, numerus singularis — liczba mała, pluralis — wielka, dualis — dwojkowa, casus nominativus — spadek mianujący, genetivus — rodzący, dativus — dawający, accusativus — oskarżający, vocativus — wzywający, instrumentalis — statkowy, locativus — miejscowy.

Zupełnie inaczej wygląda ona w gramatyce włoszczyzny A. Styli [...].

Declinatio — przemiana [...], casus nominativus — spadek mianujący, genetivus — rodzący, rodzony (s. 19), dativus — dający, dawający (s. 19), accusativus — oskarżający, vocativus — wołający, wzywający (s. 28), instrumentalis — służący do naczynia, z którym cokolwiek czyniemy (s. 29), essentialis — istotny.

Nie spełniała tych postulatów nie w tym zresztą celu wydana gramatyka F. Menińskiego. Zrealizował je dopiero F. D. Duchênebillot.

Terminologia [...].

Declinatio — deklinacyja, przemiana: genus masculinum — rodzaj męski, femininum — białogłowski, numerus singularis — liczba mała, pluralis — wielka, casus nominativus — kazus, spadek mianujący, genetivus — rodzący, dativus — (od-, s. 32) dawający, accusativus — oskarżający, vocativus — wzywający.

Przeprowadzona jej krytyka w stosunku do Duchênebillota budzi ciekawość, jak wyglądała ona u samego Malickiego, bo każe się spodziewać u niego i pod tym względem szeregu zmian.

Terminologia. Litera vocalis — wokala [...].

Declinatio — deklinowanie [...], casus nominativus — mianujący, nominatyw (s. 174—175), genetivus — rodzący, genityw (s. 192), dativus — da(wa)jący, datyw (s. 99), accusativus — oskarżający, akuzatyw (s. 182), vocativus — wzywający, wokatyw (s. 206), instrumentalis — instrumentalny, localis — pozytyw, pokładający.

Przytoczone argumenty przeciw rodzimej terminologii nie na wiele się jednak zdały. Znaleźć ją można i w gramatyce łaciny F. Fookowitza [...].

Flexio — nachylanie, infleksyja, declinatio — deklinacyja [...], casus nominativus — spadek, kazus mianujący, nominatyw (s. 10), genetivus — rodzący, genityw (s. 10), dativus — dający, datyw (s. 188), accusativus — oskarżający, akkuzatyw (s. 200), vocativus — wzywający.

Z języków nowożytnych wiek Oświecenia przynosi znaczne zainteresowanie językiem niemieckim, stąd zaczynają się pojawiać liczne przeróbki gramatyki J.K. Gottscheda [1766]. Już najstarsza z nich posiada nawet słownik terminologii rodzimej [...].

Declinatio — deklinacyja [...], casus nominativus — spadek mianujący, genetivus — rodzący, dativus — dawający, accusativus — oskarżający, vocativus — wzywający.

Posługiwał się nim [polskim słownictwem gramatycznym] już S. Kleczewski znający takie terminy, jak litera — litera [...]; radix — słowo pierwiastkowe, początkowe, numerus singularis — liczba szczególna, pluralis — wieloraka, casus nominativus — spadek mianujący, genetivus — rodzący, accusativus — oskarżający.

Daleko więcej rodzimego słownictwa gramatycznego zawierał z natury rzeczy przeznaczony dla Szkoły Rycerskiej podręcznik W. Szylarskiego [...].

Declinatio — deklinacyja [...], casus nominativus — spadek mianujący, genetivus — rodzący, dativus — dawający, accusativus — oskarżający, vocativus — wzywający, instrumentalis — nazywający, locativus — opowiadający.

Najlepsze jednak świadectwo spopularyzowania się już rodzimej terminologii gramatycznej, i to po szkołach, daje konsekwentnie ją stosująca gramatyka francuszczyzny S. Nałęcz-Moszczeńskiego [...].

Declinatio — spadkowanie: genus masculinum — rodzaj, naz(y)wanie męskie, femininum — niewieście, niewiesne, numerus singularis — liczba mała, pluralis — wielka, casus nominativus — spadek mianujący, genetivus — rodzący, dativus — dawający, accusativus — skarżący, oskarżający (s. 265), vocativus — wzywający.