formować (się)

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Sty/1675
• Cell/1725
• Dąb/1759
• SzyGram/1767
• Dudz/1776
• Szum/1809
• SkorM/1828
• Rozp/1830
• Ryk/1850
• Kurh/1852
• Szt/1854
• Mał/1863
• Kam/1870
• Mał/1879
• Malecz/1882

Czwarty Incomparabilem, formują z pierwszego ják z tego dotto, dotta przemieniwszy ostátne, o, lub a, w issimo, ábo w issima, stáje się Dottissimo, Dottissima.

Te formują [...] przemieniájąc im ostátnią wokałę w Męskim rodzáju, ná accio, á w Niewieścim ná accia, jáko Contadino Chłop, Contadinaccio Chłopisko.

Przysłowia u Włochow [...] niepoliczone, bo ich niemálo z kázdego słowá i Imieniá formowáć mogą.

W mowie twierdzącej w czásie przeszłym złączonym, to jest ze słowem pomocznym ták będziesz formował mowę: 1. połozyż Pronomen. 2. cząstkę namiestnictwá. 3. słowo pomoczne. 4. przysłowie. 5. słowo skutek wyrazájące. 6. istotne Imię ná przyklad. [...] Ella vi è sommamente obligata di Cortesia, oná wam jest wielce obwiązána zá ludzkoś

Genitivus záś i Acc. Pluralis, ták dobrze się formuje według II, jáko i według IV. Decl podług wiádomego wierszyká: Tolle me, mu, mi, mis, si declinare Domum vis.

Czas przyszły. Formuje się z temy przydając do niej następujące syllaby.

Te się nieregularnie formują: wiele więcej, bardzo bardziej.

Nie od każdego jednak słowa wszystkie formować się mogą. Nikt bowiem nie mówi: Oknuję, kręguję etc. a wtedy okryślenia słowy użyć potrzeba, n. p. wstawiam, robię okno.

2gi przypadek formuje się pospolicie we wszystkich trzech rodzajach wypuszczając ostatnią samogłoskę od pierwszego przypadku liczby mnogiej, np. kapitanowie, kapitanów; mowy, mów; pola, pól.

Słowa częstotliwe formują się z jednotliwych, albo przez dodanie syllab, np. pisać, pisywać, albo przez zamianę syllab, np. strzelić, strzelać.

Mając przed oczyma dopiero pokazana różnicę i podobieństwo co do wyrazów, bardzo jest łatwo Polakowi rosyjskiego a Rosjanowi polskiego języka nauczyć się, ile jeszcze, gdy się w obadwóch językach prawie zupełnie jednakowo stopniuje, przypadkuje, czasuje, szykuje, i pochodne wyrazy z pierwotnych formuje, oraz słowa mają te same właściwość, którą na. K. 91. pokazałem.

Praw: 41. सुतायै अवेदयत्, sutâyai awêdayat', formuje सुतायायवेदयत् sutâyâyawêdayat', córkę uwiadomił; [....]

Dotąd mówiliśmy o imionach własnych, rzeczownikach : od tych imion formują się przymiotniki; np. Kraków, krakowski.

Jest jeszcze drugi czas przyszły, który się formuje przez dodanie have wraz z imiesłowem czasu przeszłego tego słowa, które się czasuje, do każdej osoby czasu przyszłego oznajmującego, rzadko kiedy do rozkazującego.

W zdarzonéj wątpliwości przy użyciu tych liter, należy się radzić źródłosłowu, to jest formować odmiany grammatyczne, albo téż dobierać wyrazy pierwotne i pochodne takim sposobem, iżby brzmienie wątpliwej głoski wybitniéj się okazało. I tak pisać należy sen, kończ, róg, Kraków, chleb, obowiązki (a nie sę, kącz, ruk, Krakuf, chlip, obowiąski) bo głoski wątpliwe dają się dobitnie słyszeć w wyrazach snu, koniec, rogowy, Krakowa, chleba, obowiązek.

W zdrobniałych rzeczownikach lepiéj jest przypadku II, l. m. unikać, niżeli go niezgrabnie formować.

Słowa dokonane, złożone z dwu lub więcéj przyimków, nie dadzą się formować.

W ogóle rzeczowniki żywotne i roślinne, toż zdrobniałe na ek, mają skłonność formować przypadek II na a; podczas gdy nieżywotne, a mianowicie zbiorowe skłaniają się przeważnie ku u.

§. 186. Przyp. II. licz. mn. od rzeczowników mających źródłosłów zakończony na pojedyńczą spółgłoskę, formuje się po większéj części tak, jak w wzorze pierwszym, t. j. z odkrytą spółgłoską; np. bań, łań, pań, bogiń.

P. Ile osób rozróżniamy w mowie? O. Trzy: pierwsza ja, która mówię; druga ty, który mię słuchasz, trzecia on albo ona, o której ja mówię. Osobę pierwszą liczby mnogiéj formujemy dodając końcówkę my, do trzeciéj osoby liczby pojedyńczéj. [...] osoba 1-a kończy się na m, np. słucham, 2-a na sz, np. mówisz, 3-a stosownie do jednéj z 3 form.

Kiedy się bowiem porównywa dzisiejszą polszczyznę z jéj pomnikami najdawniejszymi, to się widzi, że nieskończona ilość wyrazów, dziś już stale zakończenie u przybierających, formowała wtedy jeszcze genitiwy na a, np. owoca, głosa, oleja.

Imiesłów czynny, który się kończy na: ący-ąca-ące, formuje się od osoby 3-éj liczby mnogiej czasu teraźniejszego przez dodanie cy-ca-ce, np. (oni, one), działają-cy-a-e.