terminów gramatycznych online
pronomen demonstrativum
Język: łaciński
- Część II. O wykładaniu. & 1. O znamionach grammatycznych (słowniczek łacińsko-polski): Gott/1794
- Część II. O etymologii. O terminach grammatycznych (słowniczek łacińsko-polski): Gott/1766
- Część II. O wykładaniu. § I. O znakach grammatycznych (wykaz terminów, łac. - pol.): Gott/1774
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- De Etymologia: Mora/1592
- De Litteris earumque pronuntiatione: Men/1649
- De nomine: Vol/1612
- Die Wortforschung [Etymologia] Słowa wykładająca nauka: Gut/1669
- Etymologia: Woy/1690, Raph/1698
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
- Nomen: Cell/1725
- O Pronominach: Gott/1762
- O imieniu i jegoż przypadkach: Sty/1675
- O posiłkowych częściach mowy: Lub/1778
- Pronomen: Don/1649, Don/1595
- Regula Sexta: Malcz/1696
- Regulae grammaticales: DonGl/1542
- Rozdział V. O zaimku: Kop/1778
- Składnia: Mał/1879
- Syntax: Cas/1797
- Syntaxis: Woy/1690, Raph/1698
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik: Mącz/1564 (war. B)
- Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
Cytaty
Pronomen – namiastek, demonstrativum – ukazujący, relativum – powtarzający, finitum – zamierzony.
Id, eius, pronomen demonstrativum, To.
Quot sunt [Pronomina] Demonstrativa? Quatuor, Ego, Tu, Hic, Iste. Cur dicuntur Demonstrativa? Quia rem praesentem denostrant: [Iż sámę rzecz jáko pálcem pokázują.]
Też [namiástki] powtarzájące i ukázujące wespołek, rodzáju męskiego, on onego onemu onego od onego.
Item[pronomen] relativum et demonstrativum simul, generis masculini, Ille illius illi illum ab illo.
Articulos Poloni non habent, utuntur autem in discernendis generibus pronomine demonstrativo ten/ta/to.
Nam articulo carent Poloni, sed tantum ut Latini in discernendis generibus utuntur pronomine demonstrativo ten/tá/to/ hic, haec, hoc.
Item [pronomen] relativum et demonstrativum simul, generis masculini, Ille illius illi illum ab illo.
Też powtarzájące i ukázujące wespołek/ rodzáju męskiego/ On onego onemu onego od onego.
Wie vielerley sind die Vornennwörter? Secherley. 1. Sind die / so auff eine gewisse Person weisen [Demonstrativa] Ja ich / Ty du / Ten dieser / In der / Ow Jener. 2. Die auff das vorhergehende wort sehen [Relativa] als: On Er. Ten der. Tenże derselbige. Ktory welcher. 3. Die umb etwas fragen [Interrogativa] als: Kto wer / Ktory welche / wieloráki? wie vielerley? jáky waserley. 4. Welche eine Besitzung bedeuten / [Possessiva] als: Móy Mein / Twóy dein [...]. Moyski das für mich ist [...] 5. Die so sich auff die Dritte allernächst vorhergegangene Peson ziehen [Reciproca] als: On Er / jego Sein / swoy dein/mein. 6. Endlich welche ein Volck / Vatterland / oder Párthey bedeuten / [Gentilia] als: Nászyniec unser einer / wászyniec euer einer.
DE PRONOMINE [...] Przedziałow namiestnictw są pięć, Personalia Osobiste, Demonstrativa Pokázujące, Interrogativa Pytájące, Relativa Przypominające ábo powtarzájące, Posssesiva Osiadłość znáczące.
W tenże sposob staczáją się wszystkie inne Pronomina Demonstrativa Męskiego rodzaju.
Significationes sex: Demonstrativa, ut ia ,ty, on, ten cum suis compositis, Relativa, ten, on, ktory; Reciproca swoy et siebie; Interrogativa kto, ktory, co, czyy; Possessiva moy, twoy, swoy, nász, wász; Gentilia, nászyniec, wászyniec.
To hoc, pronomen demonstrativum, nominibus cuiusque generis & numeri apponitur.
Dieser/ ten/tá/to. Pronomen Demostrativum.
Sechs Significationes oder Bedeutungen. Demonstrativa, ja, ty, on, ten, mit ihren Compositis. Relativa, ten, on, ktory, Reciproca, swoy, und siebie: Interrogativa, kto, ktory, co, czyy. Possessiva moy, twoy, nasz, wasz, Gentilia naszyniec, waszyniec.
To, dieses, ist ein Pronomen demonstrativum [...].
Pronomina [...]. Te záś znowu się dzielą, ná: Demonstrativa. Ego, tu, hic, ille.
Pronomina Ich/ Du/ Er/ der/ diser/ jener / Ja, ty, on. Kładną śię kiedy rzecz iaką o którey iest mowa wyraźić chcemy: od Łacinników nazwane Demonstrativa.
Pronomina, Zaimki. demonstrativa, pokazuiące.
Pronomina, Zaimki. demonstrativa, pokazuiące. impropria, niewłasne. interrogativa. pytaiące. personalia, osobiste. possessiva, dzierżące, reciproca, sciągaiące się. relativa, skazuiące.
Jeszcze się dzielą (Dividuntur) zaimki (Pronomina) na Pokazujące (in Demonstrativa), Odnośne (Relativa), Odwrotne (Reciproca), Pytające (Interrogativa), Dzierżące (Possesiva). Pokazujące, Я, ты, онъ, самъ, сей ten, тотъ ów. Odnośne: которой który, кой co za, оный ten to. Odwrotne: себя siebie. Pytające: чей czyj, кто, кой co za, которой który. Dzierżące: мой, твой, свой, нашъ, вашъ.
- Zaimki Ukazujące (Demonstrativa) Ten, ta, to: hic, haec, hoc, is, ea, id.
Pronomina, zaimki. demonstrativa, skazuiące. impropria, niewłasne. interrogativa, pytaiące. personalia, osobiste. possessiva, dzierzawcze. reciproca, zaimkowe. relativa, względne.
Das Demonstrativum ten, ta, to.
Die Pronomina Demonstrativa to, co.
Zaimki dzielą się na sześć gatunków:
1) Na osobiste (personalia), np. ja, ty, on [...].
3) Na pokazujący (demonstrativa), np. ten, ta, to, ów, owa, owo.
[Pronomina] Demons[t]rativa. [Zaimki] Ukazujące.
Zaimki wskazujące (demonstrativa); nazywamy tak następujące: on, ona, ono; jego, jej, jego (od nieużywanego i, ja, je); ów, owa, owo; ten, ta, to.
§. 160. II. ZAIMKI WSKAZUJĄCE (demonstrativa); nazywamy tak następujące: on, ona, ono; jego, jej, jego.
Tak np. zamiast Ucieszył mię twój przyjazd, mogę powiedzieć: Ucieszyło mię to, że przyjechałeś. [...]
Porównaj łacińskie zdania ze spójnikiem quod przy demonstrat. hoc, id, illud itd.
Demonstrativa, p. zaimki.
★Zaimki (pronomina) - wyrazy zastępujące imiona i przysłówki: [...] C. ★Osobowe (personalia), np. ja, ty, ★zwrotne (reflexiva), np. się, ★dzierżawcze (possesiva), np. mój, ★wskazujące (demonstrativa), np. ten, ★względne, np. który, ★pytające (interrogativa), np. kto?, ★nieokreślone, nieoznaczone (indefinita), np. ktoś.