terminów gramatycznych online
pronomen demonstrativum
Język: łaciński
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- De Etymologia: Mora/1592
- De Litteris earumque pronuntiatione: Men/1649
- De nomine: Vol/1612
- Etymologia: Woy/1690
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
- Nomen: Cell/1725
- O imieniu i jegoż przypadkach: Sty/1675
- O posiłkowych częściach mowy: Lub/1778
- Pronomen: Don/1649, Don/1595
- Regulae grammaticales: DonGl/1542
- Składnia: Mał/1879
- Syntaxis: Woy/1690
- Słowniczek: Gaert/1927
- Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
Cytaty
Pronomen – namiastek, demonstrativum – ukazujący, relativum – powtarzający, finitum – zamierzony.
Quot sunt [Pronomina] Demonstrativa? Quatuor, Ego, Tu, Hic, Iste. Cur dicuntur Demonstrativa? Quia rem praesentem denostrant: [Iż sámę rzecz jáko pálcem pokázują.]
Też [namiástki] powtarzájące i ukázujące wespołek, rodzáju męskiego, on onego onemu onego od onego.
Item[pronomen] relativum et demonstrativum simul, generis masculini, Ille illius illi illum ab illo.
Articulos Poloni non habent, utuntur autem in discernendis generibus pronomine demonstrativo ten/ta/to.
Nam articulo carent Poloni, sed tantum ut Latini in discernendis generibus utuntur pronomine demonstrativo ten/tá/to/ hic, haec, hoc.
Item [pronomen] relativum et demonstrativum simul, generis masculini, Ille illius illi illum ab illo.
Też powtarzájące i ukázujące wespołek/ rodzáju męskiego/ On onego onemu onego od onego.
DE PRONOMINE [...] Przedziałow namiestnictw są pięć, Personalia Osobiste, Demonstrativa Pokázujące, Interrogativa Pytájące, Relativa Przypominające ábo powtarzájące, Posssesiva Osiadłość znáczące.
W tenże sposob staczáją się wszystkie inne Pronomina Demonstrativa Męskiego rodzaju.
Significationes sex: Demonstrativa, ut ia ,ty, on, ten cum suis compositis, Relativa, ten, on, ktory; Reciproca swoy et siebie; Interrogativa kto, ktory, co, czyy; Possessiva moy, twoy, swoy, nász, wász; Gentilia, nászyniec, wászyniec.
To hoc, pronomen demonstrativum, nominibus cuiusque generis & numeri apponitur.
Pronomina [...]. Te záś znowu się dzielą, ná: Demonstrativa. Ego, tu, hic, ille.
Jeszcze się dzielą (Dividuntur) zaimki (Pronomina) na Pokazujące (in Demonstrativa), Odnośne (Relativa), Odwrotne (Reciproca), Pytające (Interrogativa), Dzierżące (Possesiva). Pokazujące, Я, ты, онъ, самъ, сей ten, тотъ ów. Odnośne: которой który, кой co za, оный ten to. Odwrotne: себя siebie. Pytające: чей czyj, кто, кой co za, которой który. Dzierżące: мой, твой, свой, нашъ, вашъ.
Zaimki dzielą się na sześć gatunków:
1) Na osobiste (personalia), np. ja, ty, on [...].
3) Na pokazujący (demonstrativa), np. ten, ta, to, ów, owa, owo.
[Pronomina] Demons[t]rativa. [Zaimki] Ukazujące.
Zaimki wskazujące (demonstrativa); nazywamy tak następujące: on, ona, ono; jego, jej, jego (od nieużywanego i, ja, je); ów, owa, owo; ten, ta, to.
§. 160. II. ZAIMKI WSKAZUJĄCE (demonstrativa); nazywamy tak następujące: on, ona, ono; jego, jej, jego.
Tak np. zamiast Ucieszył mię twój przyjazd, mogę powiedzieć: Ucieszyło mię to, że przyjechałeś. [...]
Porównaj łacińskie zdania ze spójnikiem quod przy demonstrat. hoc, id, illud itd.
Demonstrativa, p. zaimki.
★Zaimki (pronomina) - wyrazy zastępujące imiona i przysłówki: [...] C. ★Osobowe (personalia), np. ja, ty, ★zwrotne (reflexiva), np. się, ★dzierżawcze (possesiva), np. mój, ★wskazujące (demonstrativa), np. ten, ★względne, np. który, ★pytające (interrogativa), np. kto?, ★nieokreślone, nieoznaczone (indefinita), np. ktoś.