terminów gramatycznych online
zaimek przymiotny
Język: polski
Cytaty
Zaimek (Pronomen) jest nazwiskiem rzeczy lub przymiotu: przeto nie różni się od Imienia: a jest już Rzeczowny, np. ja (ego) już Przymiotny, np. mój, moja, moje (meus, mea, meum). Zowie się zaś stąd Zaimkiem, że się pospolicie kładzié zá Imię (pro Nomine) którego powtórzenie w mowie mogłoby być przykre.
Zaimki polskié, albo są przymiotné, albo rzeczowné.
Zaimek, jest już rzeczowny, np. já, już przymiotny, np. mój moja mojé.
Dzieli się zaimek na rzeczowny i przymiotny. Rzeczowne są tylko dwa: ja i ty; reszta są przymiotne.
Zaimki osobiste ja, ty, przedmiotowy siebie, pytające kto, co, i z odpowiadających nikt, nic, niekto, ponieważ zgadzają się w tém z Rzeczownikami, iż przez rodzaje się nie odmieniają nazywać będziemy rzeczownemi Zaimkami. Wszystkie zaś inne, ponieważ w tém z Imionami przymiotnemi zgadzają się, że mają trzy osobne zakończenia na wyrażenie trzech rodzajów, nazywać będziemy Zaimkami przymiotnemi.
Zaimki przymiotne, 1. Osobiste. On, ona, ono. 2. Ukazujące. Ten, ta, to. Ow, owa, owo. Tamten, tamta, tamto. 3. Dzierżawcze. Mój, moja, moje. Twój, twoja, twoje. Nasz, nasza, nasze. Wasz, wasza, wasze. Te dwa jego, ich, jednakie są na wszystkie przypadki, liczby i rodzaje. 4. Przedmiotowy. swój, swoja, swoje. 5. Pytające. czyj, czyja, czyje. jaki, jaka, jakie. jakowy, jakowa, jakowe. 6. Odpowiadające. żaden, żadna, żadne. taki, taka, takie. inszy, insza, insze. 7. Względny. który, która, które.
Zaimki osobiste ja, ty, siebie (skrócone się), kto, co, nikt, nic, niekto, ponieważ się zgadzają w tém z rzeczownikami, iż się przez rodzaje nie odmieniają, nazywają się zaimkami rzeczownemi. Wszystkie zaś inne, ponieważ jak przymiotniki stosują się do swych rzeczowników, zowią się zaimkami przymiotnemi, np. ja byłem, ja byłam, ja byłom; on był, ona była, ono było.
Zaimek (Str. 6.) zastępuje miejsce rzeczownika lub przymiotnika, i jest albo rzeczowny albo przymiotny.
Zaimki przymiotne są te, które na kształt przymiotników przyjmują trojakie zakończenie stósownie do trzech rodzajów imion rzeczownych i przypadkują się przymiotnie, np. on, ona, ono; który, która które; mój, moja, moje; sam, sama, samo i t. d.
Zaimek, mka, lm. mki, m. (prze. Zaimię, ienia, lm. iona, n.) gram. osobna część mowy, należąca do odmiennych, która się kładzie za imię, zamiast imienia rzeczownego czyli rzeczownika. Zaimki stosownie do rozmaitych odcieni ich znaczenia, dzielą się na: = rzeczowne lub właściwe, zastępujące same imiona rzeczy, a te na osobiste i zwrotne lub zwracające; = przymiotne, równie jak przymiotniki zgadzające się z rzeczownikami, a te na wskazujące, względne v. łączące, dzierżawcze i dzierżawczo-pytające; = wszystkie zaś na oznaczone; t. j. ściśle pewne imię zastępujące, np. ja, ty, mój, twój, — i nieoznaczone, których imię nie jest z pewnością wyrażone, np. ktokolwiek, jakibądź i t. d.
W tych imionach osób o miękkiéj spółgłosce przybierającéj, których nie używamy z końcówką owie, jest końcówka e tak osobowa jak i rzeczowa; znaczenie przeto rzeczowe takiego rzeczownika poznaje się jedynie z końcówki rzeczowéj zaimka przymiotnego, przymiotnika, liczebnika lub czasownika doń należącego [...].
[…] Lud prosty używa także często końcówki rzeczowéj zamiast osobowo-męskiéj w przymiotnikach i zaimkach przymiotnych, np. takie ludzie i majętniejsze kupcy […].
Podmiot określa się, dodając mu: 1) Przymiotnik, imiesłów, liczebnik i zaimek przymiotny, n. p. Prosta droga jest najkrótsza. Człowiek myślący zastanawia się. Jedna jaskółka nie robi lata. Twoja dola, moja dola.
Zaimkami (pronomina) nazywamy takie wyrazy, które się używają zamiast imienia, że zaś imię jest albo rzeczownikiem, albo przymiotnikiem, albo liczebnikiem, mamy przeto zaimki, które się kładą:
- zamiast rzeczowników [...].
- zamiast przymiotników, i te nazywamy przymiotnymi, np. który, jaki, czyj? itd.
[Zygmunt Sawczyński] Dział VI. Zaimki osobiste, zwrotne, wskazujące (pojedyncze i złożone), pytajne, przymiotne.
V. Zaimki przymiotne.
Rozdział VI. Źródłosłowy zaimków [...] 1. Zaimki osobiste [...] 2. Zaimek zwrotny [...] Zaimki wskazujące [...] 4. Zaimki pytajne [...] 5.Zaimki przymiotne.
Zaimki dzielą się na rzeczowne i przymiotne. Rzeczownemi są te, które zastępują miejsce rzeczowników czyli istotników, a w zdaniu są podmiotem, lub dopełnieniem […]. Przymiotnemi są te, które określają istotniki, albo téż razem i określają je i zastępują, a odmieniają się jak przymiotniki, w zdaniu zaś są określeniem; lecz gdy są użyte bez istotnika mogą być podmiotem lub dopełnieniem [...].
Mamy przeto zaimki, które się kładą:
- zamiast rzeczowników [...].
- zamiast przymiotników, i te nazywamy PRZYMIOTNYMI, np. który, jaki, czyj? wasz itd.
Zaimki, które jak przymiotniki, odmieniają się przez rodzaje, zowią się przymiotnemi: mój-a-e, ten-a-o, nasz-a-e, ów-a-o; te zaś, które jak rzeczowniki, nie odmieniają się przez rodzaje, zowią się rzeczownemi: ja, my, ty, wy, się, siebie.
Orzecznik przymiotny (tj. przymiotnik, liczebnik porządkowy, imiesłów, zaimek przymiotny) na pyt. jaki, który, czyj jest podmiot? Zgadza się z podmiotem w przypadku (pierwszym) i liczbie, a oprócz tego w l. poj. w rodzaju, w l. mn. formie (osobowej lub rzeczowej).
Zaimek. Zaimki rzeczowne, przymiotne i przysłowne. Zaimki odpowiednikowe. Zaimki osobowe, zwrotne, dzierżawcze, wskazujące, względne, pytające i nieokreślone.
Zaimki. Zostały przydzielone po części do rzeczowników, przymiotników i przysłówków. (Szober). Odpowiednio do tego rozróżniamy zaimki: 1. rzeczowne (ja, ty, on, ten, coś, nic...), 2. przymiotne (taki, owaki, jaki? jakiś...), 3. przysłowne (zob. przysłówki zaimkowe).
Przez treść, na którą wskazują [...] zaimki przymiotne [zbliżają się - przyp. red.] do przymiotników.
Przymiotne, p. zaimki.
★Zaimki (pronomina) - wyrazy zastępujące imiona i przysłówki: A. ★Rzeczowne, np. ja, ★przymiotne, np. taki, ★przysłowne, np. tak.
Jakość można nazwać w sposób mniej określony, ogólniejszy niż przymiotnikiem za pomocą zaimka przymiotnego.
Fakultatywności rodzimej terminologii gramatycznej położył tamę podręcznik polszczyzny O. Kopczyńskiego [...].
Nomen substantivum proprium — imię rzeczowne [...]; pronomen personale — zaimek osobisty, demonstrativum — ukazujący, possessivum — dzierżawczy, interrogativum — pytający, relativum — względny, substantivum — rzeczowny, adiectivum — przymiotny [...].