nazwisko antroponim

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Szum/1809
• Prz/1816
• Br/1848
• Such/1849
• Kurh/1852
• Mał/1863
• Oż/1883
• Jes/1886
• Król/1907
• Łoś/1918
• Nitsch/1923
• Rozw/1923

Wyrazy do 5tej części mowy należące dlatego nazywają się Zaimkami, że zastępują miejsca imion; każdy człowiek, zamiast swego imienia i nazwiska, powiada: Ja.

Dwugłosica OU może nam bydź przydatną do wyrażania Wschodniańszczyzny lub osobliwych słow obcych, w ktorychbyśmy ją wymawiali, jak Nemcy pismują i wymawiają nazwisko sławnego Wodza Loudon.

Imiona, zwane Ojcozowkami (Patronymica) nie mogą się tak szczęśliwie wielokrocić w żadnym innym żywym Języku, jak u nas. Rzymianie byli ubodzy w ten rodzaj mianowek. Na ich nadgrobkach nie czytamy tylko nazwiska Osoby zmarłej, i obok nazwiska jej Ojca dodatek Filius lub Filia [...].

Tu należą Erbarze, obejmujące nazwiska najznakomitszych Rodzin i ich Przydomkow, ktore nam nawet w wielu zgasłych bogactwo Języka naszych Przodkow przypomną.

Rzeczowniki r. m. zakończone na i, y będące nazwiskami rodzin polskich, albo oznaczające urzędy i godności, n. p. Sobieski, Łowczy, Podskarbi spadkują się jak przymiotniki.

Imiona i nazwiska ludzi [...]; np. [...] Jan Zamojski, Karol Chodkiewicz, Tadeusz Kościuszko.

Pisze się przteo początkowa litera większa. [...] W rzeczownikach szczególnych czyli własnych. Do tych należą imiona i nazwiska osób, tudzież nazwy narodów, części świata, krajów, miast, wiosek, i innych miejsc, oraz gór, mórz, jezior, rzek; imiona istot usobionych, tudzież imiona dawane niekiedy zwierzętom i rzeczom nieżywotnym, jakiemi są niektóre gmachy, okręty, dzwony i t p. na koniec tytuły dzieł.

Toż samo powiedzieć można o takich wyrazach Rej (nazwisko), rej (rzeczow. posp. np. reje wodzić) i ryj (od słowa ryć) i t. p.

Według deklinacyi przymiotników ściągniętej odmieniają się [...] nazwiska osób na ski, cki, ska, cka, owa; jak Krasicki, Kochanowski, Krasińska, Potocka, Chodkiewiczowa.

Np. nazwiska madżiary swe pisą; Andrassy Tisza, a wymawiają Andraszy Tisa.

Litewskie nazwiska, tak piszemy jak oni; tylko końcówki miast jich gałas zamieniamy na gołą.

Do imion własnych należą:

a) Imiona i nazwiska ludzi tudzież nazwy bogów, a tak­że osobne nazwy zwierząt: Bolestaw, Jadwiga, Jan, Zamojski, Sokrates [...].

b) Nazwy krajów, gór, wód, miast i t. p. np. Europa, Włochy. Tatry, Bałtyk, Wisła, Gniezno, Bielany.

* Imię własne pisze się dużą literą.

W wyrazach swojskich i przyswojonych, wyjąwszy nazwiska, jak Gebhardt, Kenilworth, należy pisać gie, kie (Z. Rejowski).

Imiona typu Zola odmieniamy jak wojewoda a więc także w zależnych przypadkach zatracamy część brzmienia nazwiska: Zoli, Vedze, Vidzie i t. d.

Natomiast jeśli tradycyjnie pisze się x w nazwiskach polskich (np. Axamitowski), należy się z tem zgodzić, jak również i z innemi osobliwościami pisowni nazwisk, np. Dąmbski, Trąmpczyński, Zamoyski i t. d.

Prawdziwe i ̯ bywa tylko w nieakcentowanym morfemacie -ov'i [...]; w Suwalskiem nazwiska typu Kȯlėńk'ei ̯ic. O dat. sg. na -oi ̯i zob. w § 18.

Dalej mamy w języku dzisiejszym obok sér żér Miér (nazwisko) stałe mir wir kir.