terminów gramatycznych online
etymologia dział gramatyki o częściach mowy
Język: polski
Geneza: gr. etymología (étymos 'prawdziwy' + lógos 'mowa; słowo')
- Część II. O wykładaniu. & 1. O znamionach grammatycznych (słowniczek łacińsko-polski): Gott/1794
- Część II. O etymologii. O terminach grammatycznych (słowniczek łacińsko-polski): Gott/1766
- Etymologia: Cell/1725
- Figurae Etymologicae: Cell/1725
- Grammatyka łacińska: Kon/1759
- Kilka słów o etymologii właściwej jako sprawozdanie o niniejszej pracy złożone: Trz/1865
- O Etymologii. §. I. O wyrazach grammatycznych (słowniczek łac.-pol., s.12-13): Gott/1787
- O etymologii: Gott/1771
- O ortografii polskiej: Mal/1700
- Przedmowa: Czep/1871–1872
- Słownik, tom II (D-G): Dor/1958–1969
- Wstęp: Szum/1809
- Wstęp do Gramatyki: SzyPocz/1770, SzyGram/1767
Etymologia. 1. W starożytnej Grecji - badania nad ustaleniem prawdziwego (istotnego, podstawowego) znaczenia wyrazu [...]. 2. W językoznawstwie nowoczesnym - dział traktujący o pochodzeniu i pierwotnym znaczeniu wyrazów.
Cytaty
Wiele jest częsci Grammátyki? Cztéry té: Ortográfia. Etymologia. Syntáxys. i Prozodia. [...] Etimolo[g]ia uczy terminów przymioty rozeznáwáć.
Grammatica przednie dzieli się, ná dwie głowne Części. Na Etymologią, ktora się záchodzi około Słow, pokázując, jáko się one deklinowáć, lub coniugowáć mogą, álbo też nie mogą. I ná Syntáxin, ktora uczy Słowá construowáć, álbo jedne z drugiemi składáć.
W Etymologiej przypadáją też podczás rożne figury, ktorych przynamniej imioná wiedzieć potrzebá: jáko te są przednie.
Co jest Etymologia? Jest, która uczy rozne włásności słow, abo accidentia, poznawać.
Etymologia, Etymologia.
P. Wiele jest części Grammatyki? [...] P. Czego ktora naucza? [...] Etymologia słowa i ich własności rozeznawać, one rożnie odmieniać według Deklinacyi lub Koniugacyi.
Etymologia uczy słowa i ich własności rozeznawać, i one rożnie odmieniać według Deklinacyi i Koniugacyi.
Etymologia, etymologia.
Etymologia Etimologia.
Etymologia, Zrzódłosłów.
Prawidła grammatyczne dzielą się na 4 następujące części.
Pierwsza: O czytaniu i pisaniu pojedynczych głosek i wyrazów [...].
Druga: O odmianie wyrazów przez stopniowanie, przypadkowanie i czasowanie. Nazywa się ona Odmieńnia (Etymologia w ściślejszem znaczeniu).
[Zygmunt Sawczyński] Wszelako postęp nauki ścisłéj poszedł tymczasem daléj, wytykając gramatyce umiejętnéj rozleglejsze pole i granice. Do części gramatyki dawniéj obrabianych, jako to: do nauki o formach i odmianach gramatycznych, nazwanéj niegdyś niewłaściwie etymologią, do nauki o zdaniu czyli tak zwanéj składni, dodał postęp na polu badań językowych części nowe, dotąd z pomyślnym skutkiem uprawiane, jako to głosownią i etymologią w ścisłém znaczeniu słowa.
[…] W układzie méj gramatyki nie poszedłem ślep za żadnym z dopiéro pomienionych gramatyków, bo oni wyczerpują nasamprzód naukę o zdaniu, a potém przechodzą do etymologii […].
Etymologia ż I, DCMs. -gii, lm D. -gii a. -gij jęz. [...] b) «dział językoznawstwa zajmujący się badaniem pochodzenia wyrazów»: Etymologia jest może jedynym działem językoznawstwa, który wzbudza żywe zaciekawienie w najszerszych kołach inteligencji. Jęz. Pol. 1927, s. 87. Kiedy się [inspektor Sieldiew] natrząsał szyderczo z głupich mniemań małych „przywiślańców” na punkcie arkanów etymologii i syntaksy — pan Majewski chichotał do rozpuku. ŻER. Syzyf. 61. [w rosyjskich gramatykach szkolnych przed r. 1914 „etymologia” oznaczała fleksję] [...] // L. <gr. etymologia>.