terminów gramatycznych online
słówko dem. od słowo 'wyraz'
Język: polski
- Część I (wstępna): Jes/1886
- Część II. O etymologii. O terminach grammatycznych (słowniczek łacińsko-polski): Gott/1766
- De Etymologia: Mora/1592
- De Scriptoribus. Von den schreybern. O pisarzoch: Mym/1541
- De libris. Von den buchern. O Kxyęgach.: Murm/1533
- Do czytelnika: SzyPocz/1770
- Etymologia: Rot/1616, Cell/1725
- Etymologia (Słoworód): Mał/1879
- Interiectio: Don/1649
- Nauka odmiany wyrazów: Kon/1920
- Nomen: Cell/1725
- O głosowni i wymawianiu: ZwO/1924
- O samogłoskach. O znamionach nad samogłoskami (J. Mroziński): Rozp/1830
- Orthographia: Rot/1616
- Pisownia: Kr/1897, Król/1907
- Słownik: Mącz/1564 (war. B), Kn/1621, Bart/1544
- Słownik, cz. II (P - Ż): SWil/1861
- Słownik, t. 6: S-Ś: SW/1900-1927
- Słownik, tom VIII (S-Ś): Dor/1958–1969
- Wstęp do Gramatyki: SzyPocz/1770
Cytaty
Dictiuncula, parva dictio. eyn wortlen. Słowko. Verbulum idem.
Dictio wort Słowo. Dictiuncula wortleyn Słowko.
SŁOWKO ‘słówko’ Słowko dictiuncula S 42 i R i8 (md).
Si verbo turbarit, Jesli jednym słowkiem zamiesza [...] Verba istaec sunt, Słowkáć to, to jest, próżna mowá [...]
Części mowy łácińskiej zowiemy, pod ktorymi się wszytki dictiones to jest, słowká zámykáją.
W tych słowkách Niemcy, e, jáwnie nie wymawiáją, ále ták czytáją, jákoby litery e nie było: nimánd, imánd, dinst, bir, wi, di, wider, etc.
Niemcy bez tych ártickuł, der ten, die tá, das to; Abo tesz bez słowká ein, ktore się ná Polskie dobrze wyłożyć nie może, áni swych Adjectiw, áni Substántiw używáć nie mogą: Ale záwsze te ártickuły, w przod ná pomoc biorą ták: Der Man Vir, człowiek, die Banck ławá, das Gold złoto. Horum articulorum Declinationem quaere in Pronomine infra.
Słowko. Vocula Cic. malevolorum voculae. τὸ ῥημάτιον [tò rhēmátion], ῥηματίσκιον [rhēmatískion], λογίδιον [logídion], λογάριον [logárion], τὸ λεξείδιον [tò lexeídion] et λεξίδιον [lexídion].
Significatio interiectionum in quo est? Quia aut letitiam mentis significamus, ut euax, aut dolorem, ut heu.
Wdániu wiele przypada? Jedno. Ktore. Známionowánie tylko. Známionowánie wdawánia w czym jest? Bowiem ábo wesele sercá známionujemy/ jáko tym słowkiem/ ábo boleści/ jáko tym.
Tákowe słowká są znowu, względem Figur, álbo Simplicia, proste, sáme przez się, jáko: Gravis, Disco: álbo Composita, złożone, jáko, Praegravis, Addisco, Deinde: álbo też, in Verbis są Decomposita, Sowito złożone, jáko recognosco, superaddo. Znowu, są też niektore względem Speciem, Primitiwa, Począteczne, jako: Homo, Laus, Prope, inne záś są Derivativa, skądinąd pochodzące, jáko: Humanus, Laudabilis, Propinquus. [...] Nomen jest Słowko, przed ktorem kłaść możemy, hic, haec, hoc, ten, tá, to. jáko hic homo, ten człowiek, hic Pater, ten Ojciec, haec Maus, tá ręká, hoc Animal, to zwierzę.
Genus polskiego Artikułu, i też łacińskiego słowká, nie záwsze się z sobą zgadza v. g. Mensa, f. ten Stoł. Scamnum, n. tá łáwá etc.
Słowa Trzeciosobne nieprzyimuią Zaimkow ich, du, er, ale tylko Słowko es trzeciey osoby, ktore wszystkim czasom służy np. es regnet deszcz pada [...]/
Słowko man z francuzkiego on a w polskim Sensie dorozumiewa się w Słowach np. mowią, mowiono, pisano, czytano* [...].
Przekładanie, Praepositio, jest słowko samo nic nieznaczące, tylko w ten czas, gdy przed inszemi słowami będzie położone, jako: z, do, przydane słowom: z domu, do Kościoła.
Artykuł jest słowko, ktore się dodaje imionom odmieniającym się, i pokazuje ich rodzaj, spadek i liczbę. Takie w Polskim języku są: ten, ta, to.
Zapatrując się na używane z dawna, przynajmniej w pospolitym dyskursie słowko: widz; mowią bowiem przy widzu co czynić, należałoby wszystkie z niego składane do osob stosować, ponieważ widz znaczy jedno, tylko krocej (per Syncopen) co widzący.
W słowach pół, ów, bój, oraz w słowach liczbowych dwój, trój, czwór, głoska o zachowuje podobnież nawet w środku słowa, brzmienie swe ściśnione, [...] lecz przestaje w nich być ściśnioną, gdy spółgłoska, pochylająca jéj brzmienie, od niéj się odłącza, to jest, gdy w słówkach pół, ów, bój, dwój, trój, czwór, brzmienia się rozprzęgają: społem, owąd, owędy, nabojem, dwojako, podwoje, podwoić, dwoisty, troić, czworaki, czworo i t. p.
[...] na wzór wyrazów do których składu wchodzi słówko bój: samobójstwo, ojcobójstwo i t. p., wymawiany wojewódzki, województwo, dowództwo, przywództwo i t. d. (patrz s. 98).
Słówko, a, lm. a, n. zdr. od Słowo; 1) małe słowo, jedne słowo, tylko słowo [...].
Ta enklityka bhi, jeśli miała funkcyonować jako słówko samoistne, osobno użyte, otrzymywała z przodu jeszcze zaimkowy temat a; to a zastępowało jéj wtedy w ogólny sposób owe wszystkie konkretne imionowe tematy, do których w tamtych razach przyrastała, i tak to się z niéj wytworzył zachowany w skr. przyimek abhi.
Jakiem słówkiem muszę się zapytać, abym się dowiedział, kto orze?
Jakiego r o d z a j u są rzeczowniki, do których da się zastosować słówko: ta...?
§ 431. Słówka co i jak przed przymiotnikami, rzeczownikami i przysłówkami piszą się oddzielnie; np. co lepszy, co młodsi, co silniejsi, co najlepsze.
Słówko, a, lm. a p. Słowo: Proszę na S.
Słówka: co, jak, przed rzeczownikami, przymiotnikami i przysłówkami osobno.
Z powyższych przykładów wynika, że niektóre rzeczowniki tej odmiany możemy w I-ym przyp. liczb. mn. połączyć ze słówkami ci, owi, sami, tamci, inne znowu łączą się ze słówkami te, owe, same, tamte.
I. — Na ostatniej zgłosce (sylabie) mają zwykle akcent: [...]
5) Wogóle wyrazy [...]:
b) Słówka: nickel (nikel, nikiel), tunel (tunel), civel (cywilny), consul (konsul).
Słowko n II, lm D. ~wek, 1. zdr. od słowo «małe, krótkie słowo; krótka wypowiedź».