stopień pierwszy stopniowanie

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Mącz/1564 (war. B)
• Gut/1668
• Mal/1700
• Gott/1766
• SzyGram/1767
• Fook/1768
• SzyPocz/1770
• Gott/1774
• Kop/1780
• Kop/1817
• Mroz/1822
• Bor/1830
• Rozp/1830
• Żoch/1838
• Br/1848
• Morz/1857
• Łaz/1861
• Kor/1961

Piérwszy stopięń stánie sie tu [w przysłowiu] od Pozytiwa imięniá stosującégo sie, i tu sie téż zowie Pozytiw. Formuje sie od Adiektywá zákóńczónégo ná e, przydawszy ment. náp. sage, mądry, sagement mądrze.

On peut donner trois degréz à plusieurs noms [ad]iectifs; car nous pouvons considerer une chose en [elle] même, ou la comparer avec une autre, ou enfin [la] donner le suprême degré, ou un degré tout à fait s[u]perieur. Nous disons p. e. ce capitaine est vaillant. C[e] capitaine est plus vaillant, que l'autre. Ce capitain[e] est tres-vaillant: Dans le premier cas on appelle ce adiectif Positif, dans le second Comparatif, dans le troisieme Superlatif.

[...]

Można naznaczyć wielu adiectivom trzy stopnie, czyli gradus: albowiem możemy rzecz uważać, jak jest w sobie samej, albo ją z drugą rownać, albo nad inne wynieść lub dać jej stopień najwyższy, tak mowiemy: Ten Wodz waleczny. Ten wodz waleczniejszy niż inny. Ten wodz najwaleczniejszy. W pierwszym stopniu nazywa się adiectivum Positivum, w drugim Comparativum, w trzecim Superlativum.

Z tych wszystkich i tym podobnych stopniowania sposobów, trzy są, przez samę powiérzchowność przymiotnika jednégo, nájznaczniéjsze: piérwszy, gdy chcemy wyrazić, że przymiot równy jest w téj jak w drugiéj rzeczy, z którą się porównywá, albo porównywać może , i to się zowie stopniém Równym, np. mocny jak lew, fortis ut leo, drugi, gdy chcémy wyrazić, że przymiot większy jest w téj, niż w innéj rzeczy , i to się zowie stopniém Wyższym, np. mocniejszy nad lwa, fortior leone: trzeci, gdy chcémy wyrazić, że przymiot w téj rzeczy, większy jest od wszystkich inszych, i to się zowie stopniém Nájwyższym, np. nájmocniejszy, fortissimus.

Przymiotniki mają trzy stopnie. Pierwszy wyraża przymiot Rzeczownika bez żadnego porównania, piękny, dowcipny, wysoki. Drugi podnosi przymiot, w porownaniu z innym , lub z innemi, do stopnia wyższego, piękniejszy, dowcipniejszy, wyższy. Trzeci podnosi przymiot w porownaniu z innemi, do stopnia najwyższego najpiękniejszy, najdowcipniejszy, najwyższy.

Stopni przymiotników jest trzy głównych. Piérwszy [stopień] [...] , który albo przymiot w dwóch rzeczach upatrzony w téj saméj ilości przedstawia, np: Władysław tak dobry jak Bronisław; albo téż bezwzględnie przymiot jednéj rzeczy objawia; np: dobry Władysław. Drugi objawia upatrzony przymiot jednéj do jednéj rzeczy, lub kilku do kilku rzeczy w większéj lub miejszéj ilości np: Władysław starszy od Bronisława; Bronisław młodszy od Władysława [...]. Trzeci stopień nie porównywa jednéj rzeczy z jedną; ale wystawia upatrzony przymiot jednéj lub kilku rzeczy do ogółu, dwóch, kilku lub wszystkich rzeczy w największéj lub najmniejszéj ilości np: Salomon najmędrszy z ludzi [...].

Przymiotniki mają trzy stopnie. Piérwszy stopień obejmuje właściwe przymiotniki bez żadnego ich porównania [...].

Stan normalny przymiotnika uważany jest za stopień piérwszy, czyli równy, gdy np. mówimy: dąb tak twardy, jak heban. Są zaś jeszcze dwa stopnie wyższe od niego, to jest drugi, np.: twardszy, jeżeli moc lub ilość przymiotu jednego, jest wyższą od mocy, lub ilości przymiotu drugiego; — i stopień trzeci, np.: najtwardszy, oznaczający najwyższą moc, lub ilość przymiotu między porównywanemu Stopień pierwszy i drugi, posługując się liczbą, ściśle oznaczają potęgę i różnice przymiotów, np.: długi na dwa łokcie, dwa razy dłuższy, dłuższy dwa łokcie. Stopień trzeci udziela tylko ogólne wyobrażenie przewagi przymiotu między wszystkiemi (najmniéj trzema) postawionemi w stosunek, nie dające się liczbą określić, np. najdłuższy nie można mówić: najdłuższy dwa łokcie.

1szy stopień wyraża przymiot albo bez porównania, albo w porównaniu, ale w równéj mierze, np. Ta lipa jest gruba […].