Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

gradus positivus
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: adjectiva, Positivo, positivum, positivus, positivus gradus
Język: łaciński
Dział: Fleksja (współcześnie)

Cytaty

Bart/1544 , t. IV, s. 125

PRZEDNI - l) gram. comparativus gradus in grammatica przyrownający stopień, positivus przedni, ut doctus, doctior comparativus, superlativus przewysz(sz)ający R h1v (md); pirwsze położone słowo, przedni stopień położony positivus gradus dr eo quod ponatur primus in comparationis gradibus, quasi fundamentum graduum R A6v; positivus gradus przedni, ut doctus, położony wstopień RN (k. tyt.); comparativus gradus, ut doctior przedni (!) (w oryg. wyraz przekreślony), przyrownajacy RN (k.tyt.).

DonCul/1560, s. [18] Definicja

Comparationis gradus quot sunt? Tres. Qui? Positivus, ut doctus. Comparativus, ut doctior. Superlativus, ut doctissimus.

DonCul/1560, s. [64]

Da adverbia positivi gradus, ut docte.

Mącz/1564 (war. B), s. 62a

Comparativus gradus apud Grammaticos qui positivo plus, superlativo minus significat, Przyrownawájący.

Mącz/1564 (war. B), s. 310a

Positivus gradus, Pierwszy stopień álbo gruntowny stopień.

Mora/1592, s. [11] A6r [15] Definicja

Quid est [gradus] Positivus? Est prima vox nominis adiectivi, a quo Comparativus et Superlativus formatur, ut albus, niger.

[Co to jest stopień równy? To pierwsze słowo imienia przymiotnego, od którego tworzone są stopień wyższy i stopień najwyższy, jak "albus" ('biały'), "niger" ('czarny').]
Don/1595, s. [4]

Przyrownánia stopniow wiele są? Trzy. Ktore? Przedni, jáko náuczony. Przyrownywájący, jáko uczeńszy. Przewyższájący, jáko náuczeńszy. Comparationis gradus quot sunt? Tres. Qui? Positivus, ut doctus. Comparativus, ut doctior. Superlativus, ut doctissimus.

Vol/1612, s. [15]

Comparativus fit a positivo.

Rot/1616, s. [55]

COMPARATIO ADIECTIVORUM GERMANICORUM. Przydawszy kázdemu Positivusowi Niemieckiemu syllabę er, będzie z niego Comparativus, A przydawszy mu est, ábo ste, będzie z niego Superlativus, ták. Positivus. Der Schön piękny. [...] Comparativus. Schöner piękniejszy.

Rot/1616, s. [71]

Die Comparatio hat 3. Gradus oder Stuffen. Wie heissen sie? R. 1. Positivus. 2 Comparativus. 3. Superlativus.

[Stopniowanie ma trzy stopnie. Jak się one nazywają? Odp. 1. Stopień równy. 2. Stopień wyższy. 3. Stopień najwyższy. ]
Kn/1644 (I wyd. 1626), s. 600 Definicja

Positivus gradus apud Grammaticos, θετικὸς [thetikòs], qui nullam sonat comparationem, quare Gradum esse negat Cledonis.

Men/1649, s. 14

Comparativus fit a positivo mutato i vel y in ʃʒy.

Don/1649, s. [6] ([5]-[6])

Comparationis gradus quot sunt? Tres. Qui? Positivus, ut doctus. Comparativus, ut doctior. Superlativus, ut doctissimus.

Przyrownánia stopniow wiele są? Trzy. Ktore? Przedni/ jáko náuczony. Przyrownájący/ jáko uczeńszy. Przewyzszájący/ jáko nauczeńszy.

Don/1649, s. [116] Definicja

Quid est [gradus] positivus? Est prima vox nominis adiectivi, et fundamentum graduum, et significat rem suam sine excessu.

[Co to jest [stopień] równy? Jest to pierwsza forma przymiotnika, i podstawa stopni, a oznacza jego przedmiot bez rozszerzenia.]
Gut/1668, s. 7-8

Durch drey Staffel (Gradus).[...] Die erste schlechte Staffel (Positivus) Pierwszy stopień ist welche ein Ding schlecht bedeutet, als: Láskáwy günstig. Die Mittlere heißt (Comparativus) Przyrownywājący, welche mehr bedeutet als die Erste, als: Láskáwszy, günstiger. Die Höchste ist (Superlativus) so am meisten bedeutet, als: nałáskáwszy, der günstigste.

[Pierwszy podstawowy stopień (positivus), pierwszy stopień, to taki, który oznacza rzecz w zwykły sposób, np. łaskawy. Średni (comparativus) przyrównujący oznacza więcej niż pierwszy, np. łaskawszy. Najwyższy (superlativus) oznacza najwięcej, np. najłaskawszy.]
Gut/1669, s. 43 Definicja

Die erste schlechte Staffel [Gradus Positivus] (Pierwszy prosty Stopień) ist/ so ein Ding schlecht andeutet.

[Stopień równy w zwykły sposób określa rzecz.]
Sty/1675, s. 46 Definicja

W przyrowniániu práwym Gradus, to jest stopniow máją cztery, pierwszy jest Positivus, ktory żadnego nie znáczy przyrowniánia, jáko dotto uczony [...].

Sty/1675, s. 47

Comparativus Przyrownájący, ktory Positivo przyrownány więcej waży, jáko più dotto uczeńszy [...].

Malcz/1687, s. 24

Wie werden die Adjectiva compariret? Durch die Gradus Comparationis. Wie viel sind Gradus Comparationis? Drey. I. Positivus, der von keinem herkommet [...]. II. Comparativus, welcher von dem Positivo herkommt [...]. III. Superlativus, der ist gleich dem Comparativo, und wird ihm nur die Particula na vorgesetzt/ als/ Namocnieyszy Der Stärckeste.

[Jak stopniuje się przymiotniki? Przez stopnie. Ile jest stopni? Trzy. I. Równy, który od żadnego nie pochodzi [...]. II. Wyższy, który pochodzi od równego [...]. III. Najwyższy, który jest taki sam jak wyższy, tylko dodaje się do niego prefiks na, np. namocnieyszy. ]
Woy/1690, s. 11

In comparatione regulari a positivo gradu fit Comparativus, videlicet adiectivum desinens in y, mutat y na szy.

Mich/1696–1700 ok., s. 21

Die Polnische Adjectiva haben auch drey Gradus Comparationis: Positivum, Comparativum und Superlativum.

[Polskie przymiotniki mają trzy stopnie stopniowania: równy, wyższy i najwyższy.]
Raph/1698, s. 10

In der Comparatione regulari werden die Comparativi formiret von dem Positivo.

[W stopniowani regularnym komparatywy tworzy się od stopnia równego.]
Mon/1722, s. [29] Definicja

Wie viel sind in den Polnischen Adjectivis Gradus Comparationis? R. Drey Positivus, Comparativus, und Superlativus: Positivus ist, der etwas schlecht hin bedeutet; als gruby, a, e, grob.

Mon/1722, s. [123]

Ják, jáko wird bey dem Gradu Positivo gesezt, niż bey dem Comparativo.

Cell/1725, s. 5 Definicja

Adiectiva compárują się, to jest, stosowywáją się, przez Gradus, stopnie, ktorych jest trzy: Positivus, Kłádący, ktory tylko z prostá co wyznacza: Jáko: Doctus, docta, doctum, uczony.

Kon/1759, s. 64

P. Które są Adiektywa, które nie maią Positivum gradum, ale tylko Comparativum y Superlativum?

Gott/1762, s. 25

Deklinuie się Comparativus i Superlativus tak, iak proste Adiectivum abo Positivus [...].

Gott/1762, s. [2]

[...] á zatym, którym terminy Grammatyckie Łaćińskie, iako to Casus, Substantivum, Adiectivum, Positivus, Comparativus, superlativus, Praepositio, Adverbium i tam daley, tak są iasne i wiadome [...]

Gott/1766, s. 11

Gradus comparationis, stopnie porownania. positivus, pierwszy stopień ani podwyższaiący ani poniżaiący.

SzyGram/1767 , s. 153 (152-153) Definicja

P. Wiele jest stopni czyli gradusow Komparacyi? O. Trzy; jeden ani podwyższający, ani poniżający rzecz, nazwany Positivus, jako: wysoki, niski. Drugi podwyższający albo poniżający: Comparativus, jako: wyższy, niższy. Trzeci nad wszystkie przenoszący albo poniżający, jako najwyższy, najniższy; nazwany Superlativus.

Fook/1768, s. 38 (37-38) Definicja

On peut donner trois degréz à plusieurs noms [ad]iectifs; car nous pouvons considerer une chose en [elle] même, ou la comparer avec une autre, ou enfin [la] donner le suprême degré, ou un degré tout à fait s[u]perieur. Nous disons p. e. ce capitaine est vaillant. C[e] capitaine est plus vaillant, que l'autre. Ce capitain[e] est tres-vaillant: Dans le premier cas on appelle ce adiectif Positif, dans le second Comparatif, dans le troisieme Superlatif.

[...]

Można naznaczyć wielu adiectivom trzy stopnie, czyli gradus: albowiem możemy rzecz uważać, jak jest w sobie samej, albo ją z drugą rownać, albo nad inne wynieść lub dać jej stopień najwyższy, tak mowiemy: Ten Wodz waleczny. Ten wodz waleczniejszy niż inny. Ten wodz najwaleczniejszy. W pierwszym stopniu nazywa się adiectivum Positivum, w drugim Comparativum, w trzecim Superlativum.

Gott/1774, s. 15

Gradus comparationis, stopnie porownania. positivus, pierwszy stopień ani podwyższaiący ani poniżaiący.

Lub/1778, s. 62

Przewyższalny stopień (Superlativus) staje się z pokładnego (ex positivo) i z przekładania ПРЕ: богатый bogaty, пребогатый arcybogaty.

Kop/1778, t. I, s. 16 Definicja

Taka Imion odmiana nazywa się Stopniowaniem, czyli odmianą przez Stopnie (per gradus) których jest trzy: pierwszy Rowny (positivus), np. mądry, słodki, drugi Wyższy (Comparativus), np. mędrszy, słodszy: trzeci Najwyższy (superlativus), np. najmędrszy, najsłodszy.

Mon/1780, s. 156

Gradus, stopnie, trzy ich liczą: Gradus positivus, stopień rowny. Comparativus, wyzszy. superlativus, najwyzszy.

Kop/1785, s. 104

Wielé jest bardzo Stopniów wewnętrznych: powiérzchownych zaś pospolicie trzy rachują: równy, wyższy, najwyższy. (positivus, Comparativus, Superlativus, ale ich jest i więcéj w językach, podług narodowego zwyczaju.

Gott/1787, s. 12

positivus stopień równy.

Gott/1794, s. 43-44

Gradus comparativus, stopnie porownania. positivus, stopień równy. comparativus, stopień wyższy.

Don/1795, s. [A4] Definicja

Quot sunt gradus comparationis? wiele jest stopniow przyrownywania? tres, trzy, qui? ktore? positivus, przedni, ut doctus, jako uczony, comparativus, przyrownywający, ut doctior, jako uczeńszy, superlativus, przewyższający, ut doctissimus, jako najuczeńszy.

Cas/1797, s. 30
  1. Positivus, wenn die Eigenschaft ohne alle Vergleichung gedacht wird, als: stary alt.
[1. Positivus, jeśli nie zachodzi porównanie cechy, np.: stary alt.]
Cas/1797, s. 330

Ist das Resultat der Vergleichung die Gleichheit der verglichenen Dinge, so wird nicht nur der Gradus Positivus gesetzt, sondern auch das Nebenwort (Adverb.) iak mit einem a) darauf folgenden Nominativo der verglichenen Sache. Z.E. Kobieta piękne; iak Anioł, a zła iak Diabeł. [...] b) Jak wird aber auch mit einem eben so gut darauf folgendem Accusativo gesetzt. Widziałem dzis Panią, tak stroyną iak królową.

[Jeśli wynikiem porównania jest równość porówywanych rzeczy, to stosuje się nie tylko stopień równy, lecz również przysłówek iak z a) mianownikiem porównywanej rzeczy. Np.: Kobieta piękne; iak Anioł, a zła iak Diabeł. [...] b) Jak używane jest też z następującym po nim biernikiem. Widziałem dzis Panią, tak stroyną iak królową.]
L/1807–1814, t. IV, s. 1049 (1049-1050)

PROSTY, -a, -e, Prostszy, Prościejszy Comp. [...]. – W grammat. stopień prosty, [...], Gradus Positivus [...].

L/1807–1814, t. V, s. 58

RÓWNY, RÓWIEN [...]. Grammat. stopień równy, Positivus.

L/1807–1814, t. V, s. 426 (425-426)

STOPIEŃ -pnia, m., [...]. – § . Grammat. stopień, gradus, jedna z trojakich odmian przymiotników, co do mniejszego lub większego wyrażenia przymiotu [...]. Stopień równy, Positivus [...]. Stopień wyższy, Comparativus [...]. Stopień najwyższy, Superlativus.

Szum/1809, s. 37

Uwaga. Stopniów jest 3, niski (positivus), wyższy (comparativus), najwyższy (superlativus), np. pięknie, piękniej, najpiękniej; ciemno, ciemniej, najciemniej.

Prz/1816, s. 127

Stopień nadwynoszalny (superlativus) tak, jak rownoległy (positivus) jeszcze się u nas i przez zrosty przedzakow podnieść może np. dostojny, przedostojny, przedostojniejszy, najprzedostojniejszy, co zaś jest w tym rodzaju non plus ultra, to to, że Łacińską przyczestkę Królów Francuzkich Christianissimus, wyrażaną od Francuzów przez S. M. très Chrêtienne (Krol bardzo Chrześciański) od Niemcow przez der Allerchristlichste König (Krol Wszech chrześciański) tylko jeden Polak odkrojnie oddaje jednym wyrazem: Najchrześciańszy, jak u mnie: Kwint NajHomerniejszy (Homericissimus).

Gddk/1816, s. [217]

[Gradus] Positivus. [Stopień] Rowny.

SkorM/1828, s. 41

Praw: 248, 249, 250 i 251. traktują o Stopniach porównania; i tak: Praw: 251. Positivus [...]/

Morz/1857, s. 202 (201-202) Definicja

Przypatrując się rozwojowi odmian tego oddziału dosprawianów odmiennych, dojrzeć można w większéj części, bo wiele jest ułomnych, trzy przypadki połączone, jak u istotników, piąty, zawsze ze stosunnikiem. Piérwszy odpowiada przypadkowi mianującemu istotników; jest ten, w którym utworzony zostaje sprawomian piérwotnie na użytek mowie, jest to przypadek dany albo postanowiony (positivus), np.: wysoko, niemiecko.

Mał/1863, s. 226

Te różne postaci danego przymiotnika nazywamy: stopień równy (positivus), np. długi; — stopień wyższy (comparativus), np. dłuższy; — i stopień najwyższy (superlativus), np. najdłuższy.

Malin/1869, s. 481 Definicja

Porównywámy częstokroć osoby i rzeczy ze sobą pod względem przyznawanych jim przymiotów, których stopień może być większy w jednéj rzeczy od stopnia tego samego przymiotu w drugiéj rzeczy. Dlá tego gramatycy słusznie pod tym względem dzielą przymiotniki na trzy stopnie, które nazywają: równym (positivus), wyższym (comparativus) i najwyższym (superlativus). W stopniu równym jest każdy przymiotnik, którym oznaczámy przymiot po prostu bez względu na to, czy ten sám przymiot jest lub być może u jakiéj jistoty większym lub mniejszym [...].

Mał/1879, t. II, s. 72

Te różne postaci danego przymiotnika nazywamy: stopień równy (positivus), np. długi; — stopień wyższy (comparativus), np. dłuższy; — i stopień najwyższy (superlativus), np. najdłuższy.

Gaert/1927, s. 94

Positivus, p. stopniowanie.

Gaert/1927, s. 100

Stopnie - formy, wyrażające względną lub bezwzględną intensywność cechy: 1) ★równy (positivus), 2) ★wyższy (comparativus) i 3) ★najwyższy (superlativus).

Powiązane terminy