wyraz bliskoznaczny

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Szum/1809
• Prz/1816
• Ryk/1850
• Kurh/1852
• Szt/1854
• Kl/1939

Do gruntownej umiejętności języka należy jeszcze wiedzieć dwie następujące nauki: 1) Deklamatorykę, czyli sztukę dobrego deklamowania prozaicznych i poetycznych rzeczy; 2) Synonimikę, którą naucza rozróżniać wyrazy bliskoznaczne czyli synonimiczne, np. poczciwy, uczciwy, zacny; albo: stary, sędziwy, podeszły, podżyły; albo: kochać, lubić, miłować i t. d.

Oprocz wskazanych trzech powinności spolnych wszystkim Etymologom, szczegulną jest dla Polaka [...] , aby znał makaruny ślachetne, [...], które bogacą Język [...], i aby takowe rożnił od makarunow brudnych, które szpecą i trawią Język, do ktorego się wnoszą, kiedy w tym Języku może się znaleźdź wyraz niemal słowodosłowny, lub blizkoznaczny, dobrze oddający znaczenie nadpotrzebnego obcego.

Some, any. [...] Używają się zarówno z rzeczownikami i bez rzeczowników. Aczkolwiek te wyrazy zdają się być bliskoznaczne, wielka jednak w użyciu ich zachodzi różnica, a to pod tym względem, że lubo one służą do oznaczenia nieokreślonéj liczby, ogółu lub pojedyńczych szczegółów, nieoznaczonego stopnia lub miejsca, some ściąga się więcéj do części niż do całości, więcéj do szczegółów niż do ogółu, i zdaje się je oznaczać z większą ścisłością, gdy tymczasem any nadmienia więcéj o ogóle i to do czego się odnosi pozostawia w większéj wątpliwości.

Przez zamiennią rozumié się zastąpienie jednych wyrazów innemi, bez zmienienia jednak myśli. Służą do tego wyrazy blizkoznaczne, i tworzące się z nich obróty mowy, które mogą być brane jedne za drugie. Np. Stwórca albo Bóg. Jak się zowie? albo jak mu na imię? Posługują także do zamienni rozmaite, lecz jednoznaczne formy grammatyczne. Np. Twa zam. twoja; Zwiądł zam. zwiędnął.