Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

Cytaty 15 557 poz. • Strona 3 z 778

Wyczyść
oratio, Zab/1514, s. [5]/56

Verbi gratia, si quis scribere velit polonicum huius latine dictionis manu, hac in oratione posite manu percussit, sic scribat rȧką, sic mȧką id est pena.

[Na przykład, gdyby ktoś chciał polski odpowiednik łacińskiego wyrazu manu, użytego w zdaniu manu percussit, niech tak napisze rȧką, tak mȧką, tj. pena.]
littera dura, Zab/1514, s. [7]/58

[...] et est ibi c durum, ideo more aliarum durarum litterarum potest signari puncto unico superius posito sic ċop, ċas, quod est regularius.

[... i jest to c twarde, więc wzorem innych twardych liter można je znakować kropką jedną powyżej, tak ċop, ċas, bo tak jest poprawniej, s. 106]
aspere, Zab/1514, s. [7]/58

[...] ubi z post c poni solet, verum in his vulgaribus c aspere sonat, et est ibi c durum.

[[..] gdzie się zwykle kładzie z po c, ale w tych naszych wyrazach i podobnych c brzmi szorstko i jest to c twarde, s. 106.]
propria significatio, Zab/1514, s. [7]/58

In his vero vulgaribus clo id est teloneum, oӱca id est patrem, cebula id est cepe, cvdֺׄe id est alienum et similibus z post c non debet poni, nec aliquo puncto signari, quia hic ponitur in sua propria significatione.

[Natomiast w polskich wyrazach clo tj. teloneum, oӱca tj. patris, cebula tj. cepe, cvdֺׄe tj. alienum, i podobnych się stawiać z po c, ani znakować jakimś tam punktem, bo tu się pojawia w swym własnym znaczeniu, s. 106]
sonus mollis, Zab/1514, s. [7]/58

Preterea c alium habetsonum, qui mollis dicitur, hunc vulgares per c sequente ӱ graeco scribere solent, ut cӱalo id est corpus.

[Oprócz tego c ma inne brzmienie, które nazywa się miękkim, a Polacy piszą je przez c z następującym ӱ greckim, jak cӱalo tj. corpus, s. 106]
aspiratio, Zab/1514, s. [7]/58

Verum c cum h positum suo sono fere ammisso in aspirationem transit, ut chleb id est panis.

[Ale c przed h położone, niemal traci swoje brzmienie i przechodzi w przydech, jak np. chleb tj. panis, s. 105]
sonus mollis, Zab/1514, s. [8]/59

Mollis autem sonus dicte littere d scribi solet ӱ graeco ad dz superaddito, sic dzӱ.

[Miękkie zaś, brzmienie litery d piszą zwykle dodając greckie y, tak dzy, s. 106]
sonus proprius, Zab/1514, s. [8]/59 Definicja

D litera duos notabiles habet sonos, unum proprium tam latinis quam vulgaribus dictionibus communem alterum improprium, qui tantum in vulgaribus invenitur dictionibus, et eiis in mollem et durum partitur.

[D litera ma dwa uwagi godne brzmienia, jedno właściwe, wspólne tak łacińskim jak polskim wyrazom, drugie niewłaściwe, spotykane wyłącznie w naszych wyrazach, a to się dzieli na miękkie i twarde, s. 106.]
sonus improprius, Zab/1514, s. [8]/59 Definicja

D litera duos notabiles habet sonos, unum proprium tam latinis quam vulgaribus dictionibus communem alterum improprium, qui tantum in vulgaribus invenitur dictionibus, et eiis in mollem et durum partitur.

[D litera ma dwa uwagi godne brzmienia, jedno właściwe, wspólne tak łacińskim jak polskim wyrazom, drugie niewłaściwe, spotykane wyłącznie w naszych wyrazach, a to się dzieli na miękkie i twarde, s. 106.]
sonus mollis, Zab/1514, s. [8]/59

D litera duos notabiles habet sonos, unum proprium tam latinis quam vulgaribus dictionibus communem alterum improprium, qui tantum in vulgaribus invenitur dictionibus, et eiis in mollem et durum partitur.

[D litera ma dwa uwagi godne brzmienia, jedno właściwe, wspólne tak łacińskim jak polskim wyrazom, drugie niewłaściwe, spotykane wyłącznie w naszych wyrazach, a to się dzieli na miękkie i twarde, s. 106.]
sonus durus, Zab/1514, s. [8]/59

D litera duos notabiles habet sonos, unum proprium tam latinis quam vulgaribus dictionibus communem alterum improprium, qui tantum in vulgaribus invenitur dictionibus, et eiis in mollem et durum partitur.

[D litera ma dwa uwagi godne brzmienia, jedno właściwe, wspólne tak łacińskim jak polskim wyrazom, drugie niewłaściwe, spotykane wyłącznie w naszych wyrazach, a to się dzieli na miękkie i twarde, s. 106.]
dictio vulgaris, Zab/1514, s. [8]/59

D litera duos notabiles habet sonos, unum proprium tam latinis quam vulgaribus dictionibus communem alterum improprium, qui tantum in vulgaribus invenitur dictionibus, et eiis in mollem et durum partitur.

[D litera ma dwa uwagi godne brzmienia, jedno właściwe, wspólne tak łacińskim jak polskim wyrazom, drugie niewłaściwe, spotykane wyłącznie w naszych wyrazach, a to się dzieli na miękkie i twarde, s. 106.]
sonus durus, Zab/1514, s. [10]/61

Alterum autem sonum habet durum, qui nunquam in latinis invenitur dictionibus, in vulgaribus vero sepe, ut pīcha id est superbia.

[Drugie zaś brzmienie ma twarde, jakiego nigdzie nie znajdziesz w łacińskich wyrazach, w naszych zaś często, jak pīcha tj. superbia, s. 107]
sonus extraneus, Zab/1514, s. [10]/61

Et iis sonus est extraneus et improprius littere i latine.

[A to brzmienie jest łacińskiej literze i obce i niewłaściwe.]
dictio polonica, Zab/1514, s. [10]/61

I latina in dictionibus polonicis duplicem habet sonum, unum proprium, quem habet in his latinis dictionibus, nisi, similiter.

[I łacińskie ma w wyrazach polskich brzmienie dwojakie, jedno właściwe, jakie ma w tych łacińskich wyrazach: nisi, similiter, s. 107]
littera, Zab/1514, s. [10]/61 ([10-11]/61-62)

Et iis sonus est extraneus et improprius littere latine. Ideo potius talis sonus seu litera i signari debet aliquo caractere seu signo forma littere immutata, et si placet, signetur virgula obliqua super eam proiecta huiusmodi í, vel instar aliarum durarum literarum puncto obtuso instar titelli videlicet huiusmodi ī.

[A to brzmienie jest łacińskiej literze i obce i niewłaściwe. Dlatego takie brzmienie czyli litera i powinno się raczej znakować jakąś cechą czyli znaczkiem bez zmieniania kształtu litery, i jeśli zgoda, niech się ją znaczy ukośną kreską nad nią tego rodzaju i lub na wzór innych liter twardych punktem stępioną na kształt tytla, mianowicie taką i, s. 107]
signare, Zab/1514, s. [10]/61 ([10-11]/61-62)

Ideo potius talis sonus seu litera i signari debet aliquo caractere seu signo forma littere immutata, et si placet, signetur virgula obliqua super eam proiecta huiusmodi í, vel instar aliarum durarum literarum puncto obtuso instar titelli videlicet huiusmodi ī.

[Dlatego takie brzmienie czyli litera i powinno się raczej znakować jakąś cechą czyli znaczkiem bez zmieniania kształtu litery, i jeśli zgoda, niech się ją znaczy ukośną kreską nad nią tego rodzaju i lub na wzór innych liter twardych punktem stępioną na kształt tytla, mianowicie taką i, s. 107]
caracter, Zab/1514, s. [10]/61 ([10-11]/61-62)

Ideo potius talis sonus seu litera i signari debet aliquo caractere seu signo forma littere immutata, et si placet, signetur virgula obliqua super eam proiecta huiusmodi í, vel instar aliarum durarum literarum puncto obtuso instar titelli videlicet huiusmodi ī.

[Dlatego takie brzmienie czyli litera i powinno się raczej znakować jakąś cechą czyli znaczkiem bez zmieniania kształtu litery, i jeśli zgoda, niech się ją znaczy ukośną kreską nad nią tego rodzaju i lub na wzór innych liter twardych punktem stępioną na kształt tytla, mianowicie taką i, s. 107]
signum, Zab/1514, s. [10]/61 ([10-11]/61-62)

Ideo potius talis sonus seu litera i signari debet aliquo caractere seu signo forma littere immutata, et si placet, signetur virgula obliqua super eam proiecta huiusmodi í, vel instar aliarum durarum literarum puncto obtuso instar titelli videlicet huiusmodi ī.

[Dlatego takie brzmienie czyli litera i powinno się raczej znakować jakąś cechą czyli znaczkiem bez zmieniania kształtu litery, i jeśli zgoda, niech się ją znaczy ukośną kreską nad nią tego rodzaju i lub na wzór innych liter twardych punktem stępioną na kształt tytla, mianowicie taką i, s. 107]
virgula, Zab/1514, s. [10]/61 ([10-11]/61-62) Definicja

Ideo potius talis sonus seu litera i signari debet aliquo caractere seu signo forma littere immutata, et si placet, signetur virgula obliqua super eam proiecta huiusmodi í, vel instar aliarum durarum literarum puncto obtuso instar titelli videlicet huiusmodi ī.

[Dlatego takie brzmienie czyli litera i powinno się raczej znakować jakąś cechą czyli znaczkiem bez zmieniania kształtu litery, i jeśli zgoda, niech się ją znaczy ukośną kreską nad nią tego rodzaju i lub na wzór innych liter twardych punktem stępioną na kształt tytla, mianowicie taką i, s. 107]