Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

Cytaty 15 557 poz. • Strona 4 z 778

Wyczyść
sonus duplex, Zab/1514, s. [11]/62

Antiqui vero Poloni talem sonum duplici i signabant instar aliarum vocalium productarum seu durarum, quas ipsi (ut dictum est) duplabant.

[Dawni zaś Polacy znakowali takie brzmienie podobnie jak inne samogłoski wzdłużone czyli twarde, które oni (jak już powiedziano) podwajali, s. 107.]
vocalis producta, Zab/1514, s. [11]/62

Antiqui vero Poloni talem sonum duplici i signabant instar aliarum vocalium productarum seu durarum, quas ipsi (ut dictum est) duplabant.

[Dawni zaś Polacy znakowali takie brzmienie podobnie jak inne samogloski wzdłużone czyli twarde, które oni (jak już powiedziano) podwajali, s. 107.]
vocalis dura, Zab/1514, s. [11]/62

Antiqui vero Poloni talem sonum duplici i signabant instar aliarum vocalium productarum seu durarum, quas ipsi (ut dictum est) duplabant.

[Dawni zaś Polacy znakowali takie brzmienie podobnie jak inne samogłoski wzdłużone czyli twarde, które oni (jak już powiedziano) podwajali, s. 107.]
duplare, Zab/1514, s. [11]/62

Antiqui vero Poloni talem sonum duplici i signabant instar aliarum vocalium productarum seu durarum, quas ipsi (ut dictum est) duplabant.

[Dawni zaś Polacy znakowali takie brzmienie podobnie jak inne samogłoski wzdłużone czyli twarde, które oni (jak już powiedziano) podwajali, s. 107.]
vocalis, Zab/1514, s. [11]/62

Licet ergo apud latinos est superflua, nobis tamen Polonis in quantum sit consona est necessaria, quae poni solet consona alia precedente et sequente vocali in eadem sillaba, ut syȧ, id est se, swyȧti, id est sanctus et huiusmodi.

[Chociaż więc u łacinnków jest zbędne, to przecież nam Polakom - gdy jest spółgłoską - jest potrzebne; stawia się je po spółgłosce a przed samogłoską w tej samej sylabie, jak sӱa tj. se, swӱȧti tj. sanctus itp., s. 108]
syllaba, Zab/1514, s. [11]/62

Licet ergo apud latinos est superflua, nobis tamen Polonis in quantum sit consona est necessaria, quae poni solet consona alia precedente et sequente vocali in eadem sillaba, ut sӱạ id est se, swyȧti id est sanctus et huiusmodi.

[Chociaż więc u łacinnków jest zbędne, to przecież nam Polakom - gdy jest spółgłoską - jest potrzebne; stawia się je po spółgłosce a przed samogłoską w tej samej sylabie, jak sӱa tj. se, swӱȧti tj. sanctus itp., s. 108]
sonus mollis, Zab/1514, s. [11]/62

Quidam tamen ea utuntur, in quantam est vocalis, in dictionibus polonicis, ubi i sonum mollem seu latinum habet, ubi vero durum, simplex i latinum ponunt, quod est contra naturam littere i latine.

[Niektórzy przecież jej używają, o ile jest samogłoską w polskich wyrazach, gdzie i ma brzmienie miękkie czyli łacińskie; gdzie zaś twarde tam stawiają i łacińskie, co jest wbrew łacińskiej literze i, s. 108.]
sonus latinus, Zab/1514, s. [11]/62

Quidam tamen ea utuntur, in quantam est vocalis, in dictionibus polonicis, ubi i sonum mollem seu latinum habet, ubi vero durum, simplex i latinum ponunt, quod est contra naturam littere i latine.

[Niektórzy przecież jej używają, o ile jest samogłoską w polskich wyrazach, gdzie i ma brzmienie miękkie czyli łacińskie; gdzie zaś twarde tam stawiają i łacińskie, co jest wbrew łacińskiej literze i, s. 108.]
titellum, Zab/1514, s. [11]/62 ([10-11]/61-62)

Ideo potius talis sonus seu litera i signari debet aliquo caractere seu signo forma littere immutata, et si placet, signetur virgula obliqua super eam proiecta huiusmodi í, vel instar aliarum durarum literarum puncto obtuso instar titelli videlicet huiusmodi ī.

[Dlatego takie brzmienie czyli litera i powinno się raczej znakować jakąś cechą czyli znaczkiem bez zmieniania kształtu litery, i jeśli zgoda, niech się ją znaczy ukośną kreską nad nią tego rodzaju i lub na wzór innych liter twardych punktem stępioną na kształt tytla, mianowicie taką i, s. 107]
principium dictionis, Zab/1514, s. [12]/63

Item ӱ graecum neque in principio nisi aspiratio precedat, nec in fine sillabe ponatur [...] aut nisi sit graeca dictio, unde refert inter i latinum et ӱ graecum in fine posita.

[Jednak ӱ greckiego nie należy pisać na początku, chyba że poprzedza aspiracja, ani na końcu [...] chyba że wyraz jest grecki. Stad ujawnia sie różnica między łacińskim i a greckim ӱ, położonym na końcu, s. 108.]
aspiratio, Zab/1514, s. [12]/63

Item ӱ graecum neque in principio nisi aspiratio precedat, nec in fine sillabe ponatur, nisi cum precedenti vocali consillabicetur, ut moy id est meus.

[Jednak ӱ greckiego nie należy pisać na początku, chyba że poprzedza aspiracja, ani na końcu, chyba że się łączy z poprzedzającą samogłoską, jak moy tj. tuus [zamiast meus], s. 108]
i latinum, Zab/1514, s. [12]/63

Item ӱ graecum neque in principio nisi aspiratio precedat [...] aut nisi sit graeca dictio, unde refert inter i latinum et ӱ graecum in fine posita.

[Jednak ӱ greckiego nie należy pisać na początku, chyba że poprzedza aspiracja, ani na końcu [...] chyba że wyraz jest grecki. Stąd ujawnia się różnica między łacińskim i a greckim ӱ, położonym na końcu, s. 108.]
finis dictionis, Zab/1514, s. [12]/63

Item ӱ graecum neque in principio nisi aspiratio precedat, nec in fine sillabe ponatur, nisi cum precedenti vocali consillabicetur, ut moy id est meus [...] aut nisi sit graeca dictio, unde refert inter i latinum et ӱ graecum in fine posita.

[Jednak ӱ greckiego nie należy pisać na początku, chyba że poprzedza aspiracja, ani na końcu, chyba że się łączy z poprzedzającą samogłoską, jak moy tj. tuus [sic!] [...] chyba że wyraz jest grecki. Stąd ujawnia się różnica między łacińskim i a greckim ӱ, położonym na końcu, s. 108.]
finis dictionis, Zab/1514, s. [12]/63

Item ӱ graecum neque in principio nisi aspiratio precedat, nec in fine sillabe ponatur, nisi cum precedenti vocali consillabicetur, ut moy id est meus [...] aut nisi sit graeca dictio, unde refert inter i latinum et ӱ graecum in fine posita.

[Jednak ӱ greckiego nie należy pisać na początku, chyba że poprzedza aspiracja, ani na końcu, chyba że się łączy z poprzedzającą samogłoską, jak moy tj. tuus [sic!] [...] chyba że wyraz jest grecki. Stąd ujawnia się różnica między łacińskim i a greckim ӱ, położonym na końcu, s. 108.]
vocalis geminata, Zab/1514, s. [12]/63 ([10-12]/61-63)

I latina litera in dictionibus polonicis duplicem habet sonum [...] Item interest in i latinum geminatum et ӱ graecum. I enim latinum geminatum facit duas sillabas [...] Sic in polonicis dictionibus, ut ṡija id est collum, pijak id est potator, przijac̈el id est amicus (quod etiam potest sic scribi pṙiac̈el per i simplex).

[I łacińskie ma w wyrazach polskich brzmienie dwojakie [...] Także zdarza się różnica między łacińskim i podwojonym a ӱ greckim, łacińskie bowiem podwojone tworzy dwie sylaby [...] Tak samo w wyrazach polskich, jak ṡija tj. collum, pijak tj. potator, przijac̈el tj. amicus (co można też napisać pṙiac̈el przez pojedyncze i), s. 108]
y graecum, Zab/1514, s. [12]/63 ([10-12]/61-63)

I latina litera in dictionibus polonicis duplicem habet sonum [...] Item interest in i latinum geminatum et ӱ graecum. I enim latinum geminatum facit duas sillabas [...] Sic in polonicis dictionibus, ut ṡija id est collum, pijak id est potator, przijac̈el id est amicus (quod etiam potest sic scribi pṙiac̈el per i simplex).

[I łacińskie ma w wyrazach polskich brzmienie dwojakie [...] Także zdarza się różnica między łacińskim i podwojonym a ӱ greckim, łacińskie bowiem podwojone tworzy dwie sylaby [...] Tak samo w wyrazach polskich, jak ṡija tj. collum, pijak tj. potator, przijac̈el tj. amicus (co można też napisać pṙiac̈el przez pojedyncze i, s. 108.]
i simplex, Zab/1514, s. [12]/63 ([10-12]/61-63)

I latina litera in dictionibus polonicis duplicem habet sonum [...] Item interest in i latinum geminatum et ӱ graecum. I enim latinum geminatum facit duas sillabas [...] Sic in polonicis dictionibus, ut ṡija id est collum, pijak id est potator, przijac̈el id est amicus (quod etiam potest sic scribi pṙiac̈el per i simplex).

[I łacińskie ma w wyrazach polskich brzmienie dwojakie [...] Także zdarza się różnica między łacińskim i podwojonym a ӱ greckim, łacińskie bowiem podwojone tworzy dwie sylaby [...] Tak samo w wyrazach polskich, jak ṡija tj. collum, pijak tj. potator, przijac̈el tj. amicus (co można też napisać pṙiac̈el przez pojedyncze i, s. 108]
dictio vulgaris, Zab/1514, s. [12]/68

Litteras vel syllabas dictionum vulgarium cum syllabis dictionum latinarum, si similimodo sonant in suo proprio significato conseruando.

[Litery lub sylaby wyrazów polskich, jeśli brzmią zgodnie z łacińskimi, zachowywać w ich właściwym znaczeniu, s. 110]
sonus exilis, Zab/1514, s. [13]/64

L littera triplicet habet sonum, scilicet exilem, cum geminatur, ut Metellus, plenum, cum dictionem vel sillabam finiat, ut sol, silva, vel quando ante se habet aliam consonantem, ut clarus; medium vero cum in alio loco ponitur, ut lego, ludo.

[L litera ma potrójne brzmienie, tj. słabe, kiedy się podwaja, np. Metellus, pełne, kiedy kończy wyraz lub sylabę, jak sol, silva, lub kiedy ma przed sobą inną spółgłoskę, pośrednie zaś, kiedy stoi w innym miejscu, jak lego, ludo.]
sonus plenus, Zab/1514, s. [13]/64

L littera triplicet habet sonum, scilicet exilem, cum geminatur, ut Metellus, plenum, cum dictionem vel sillabam finiat, ut sol, silva, vel quando ante se habet aliam consonantem, ut clarus; medium vero cum in alio loco ponitur, ut lego, ludo.

[L litera ma potrójne brzmienie, tj. słabe, kiedy się podwaja, np. Metellus, pełne, kiedy kończy wyraz lub sylabę, jak sol, silva, lub kiedy ma przed sobą inną spółgłoskę, pośrednie zaś, kiedy stoi w innym miejscu, jak lego, ludo.]