Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

Cytaty 15 557 poz. • Strona 5 z 778

Wyczyść
sonus medius, Zab/1514, s. [13]/64

L littera triplicet habet sonum, scilicet exilem, cum geminatur, ut Metellus, plenum, cum dictionem vel sillabam finiat, ut sol, silva, vel quando ante se habet aliam consonantem, ut clarus; medium vero cum in alio loco ponitur, ut lego, ludo.

[L litera ma potrójne brzmienie, tj. słabe, kiedy się podwaja, np. Metellus, pełne, kiedy kończy wyraz lub sylabę, jak sol, silva, lub kiedy ma przed sobą inną spółgłoskę, pośrednie zaś, kiedy stoi w innym miejscu, jak lego, ludo.]
geminare, Zab/1514, s. [13]/64

L littera triplicet habet sonum, scilicet exilem, cum geminatur, ut Metellus, plenum, cum dictionem vel sillabam finiat, ut sol, silva, vel quando ante se habet aliam consonantem, ut clarus; medium vero cum in alio loco ponitur, ut lego, ludo.

[L litera ma potrójne brzmienie, tj. słabe, kiedy się podwaja, np. Metellus, pełne, kiedy kończy wyraz lub sylabę, jak sol, silva, lub kiedy ma przed sobą inną spółgłoskę, pośrednie zaś, kiedy stoi w innym miejscu, jak lego, ludo.]
finire, Zab/1514, s. [13]/64

L littera triplicet habet sonum, scilicet exilem, cum geminatur, ut Metellus, plenum, cum dictionem vel sillabam finiat, ut sol, silva, vel quando ante se habet aliam consonantem, ut clarus; medium vero cum in alio loco ponitur, ut lego, ludo.

[L litera ma potrójne brzmienie, tj. słabe, kiedy się podwaja, np. Metellus, pełne, kiedy kończy wyraz lub sylabę, jak sol, silva, lub kiedy ma przed sobą inną spółgłoskę, pośrednie zaś, kiedy stoi w innym miejscu, jak lego, ludo.]
littera mollis, Zab/1514, s. [14]/65

Item adverte quod quando due vel plures littere dure vel molles concurrunt in eadem sillaba, l'iska id est coclear, list id est sura, exemplum de molli dֺen vel sic dֺēn, sufficit unam illorum signare.

[Także zauważ, że gdy się zbiega w tej samej sylabie dwie lub więcej liter twardych bądź miękkich; l'iska tj. coclear, list tj. sura, a przykład na miękką dֺׄen lub tak: d̈en, wystarczy nacechować jedną z nich, s. 109]
sonus obscurus, Zab/1514, s. [14]/65

M littera triplicem habet sonum, scilicet obscurum in extremitate dictionis, ut templum. Apertum in dictionis principio, ut malus, mediocrem in medio, ut umbra; et isti soni et latinis, et polonicis dictionibus sunt communes, est quartus mollis, de quo infra patebit.

[M litera ma trojakie brzmienie, mianowicie przytłumione na końcu wyrazu, jak templum. Otwarte na początku wyrazu, jak malus, pośrednie wewnątrz, jak umbra, i te brzmienia są wspólne wyrazowm łacińskim i polskim. Jest też czwarte miękkie, o którym będzie poniżej, s. 109. ]
sonus apertus, Zab/1514, s. [14]/65

M littera triplicem habet sonum, scilicet obscurum in extremitate dictionis, ut templum. Apertum in dictionis principio, ut malus, mediocrem in medio, ut umbra; et isti soni et latinis, et polonicis dictionibus sunt communes, est quartus mollis, de quo infra patebit.

[M litera ma trojakie brzmienie, mianowicie przytłumione na końcu wyrazu, jak templum. Otwarte na początku wyrazu, jak malus, pośrednie wewnątrz, jak umbra, i te brzmienia są wspólne wyrazom łacińskim i polskim. Jest też czwarte miękkie, o którym będzie poniżej, s. 109. ]
sonus mediocris, Zab/1514, s. [14]/65

M littera triplicem habet sonum, scilicet obscurum in extremitate dictionis, ut templum. Apertum in dictionis principio, ut malus, mediocrem in medio, ut umbra; et isti soni et latinis, et polonicis dictionibus sunt communes, est quartus mollis, de quo infra patebit.

[M litera ma trojakie brzmienie, mianowicie przytłumione na końcu wyrazu, jak templum. Otwarte na początku wyrazu, jak malus, pośrednie wewnątrz, jak umbra, i te brzmienia są wspólne wyrazom łacińskim i polskim. Jest też czwarte miękkie, o którym będzie poniżej, s. 109. ]
extremitas dictionis, Zab/1514, s. [14]/65

M littera triplicem habet sonum, scilicet obscurum in extremitate dictionis, ut templum. Apertum in dictionis principio, ut malus, mediocrem in medio, ut umbra; et isti soni et latinis, et polonicis dictionibus sunt communes, est quartus mollis, de quo infra patebit.

[M litera ma trojakie brzmienie, mianowicie przytłumione na końcu wyrazu, jak templum. Otwarte na początku wyrazu, jak malus, pośrednie wewnątrz, jak umbra, i te brzmienia są wspólne wyrazowm łacińskim i polskim. Jest też czwarte miękkie, o którym będzie poniżej, s. 109. ]
principium dictionis, Zab/1514, s. [14]/65

M littera triplicem habet sonum, scilicet obscurum in extremitate dictionis, ut templum. Apertum in dictionis principio, ut malus, mediocrem in medio, ut umbra; et isti soni et latinis, et polonicis dictionibus sunt communes, est quartus mollis, de quo infra patebit.

[M litera ma trojakie brzmienie, mianowicie przytłumione na końcu wyrazu, jak templum. Otwarte na początku wyrazu, jak malus, pośrednie wewnątrz, jak umbra, i te brzmienia są wspólne wyrazowm łacińskim i polskim. Jest też czwarte miękkie, o którym będzie poniżej, s. 109. ]
medium dictionis, Zab/1514, s. [14]/65

M littera triplicem habet sonum, scilicet obscurum in extremitate dictionis, ut templum. Apertum in dictionis principio, ut malus, mediocrem in medio, ut umbra; et isti soni et latinis, et polonicis dictionibus sunt communes, est quartus mollis, de quo infra patebit.

[M litera ma trojakie brzmienie, mianowicie przytłumione na końcu wyrazu, jak templum. Otwarte na początku wyrazu, jak malus, pośrednie wewnątrz, jak umbra, i te brzmienia są wspólne wyrazom łacińskim i polskim. Jest też czwarte miękkie, o którym będzie poniżej, s. 109. ]
nomen, Zab/1514, s. [14]/65

N littera duplicem habet sonum, scilicet plenum in primis et ultimus partibus sillabarum, ut nomen, et exilem in mediis, ut annus.

[N litera ma dwojakie brzmienie, tj. pełne w pierwszych i ostatnich częściach sylab, jak nomen, słaby w środkowych jak annus, s. 109.]
uncus, Zab/1514, s. [14]/65 ([13-14]/64-65)

Quidam vero Bohemi inter l latinum et l durum talem faciunt differentiam, l enim latinum scribunt superius cum unco seu rotundum sic l ̉.

[Niektórzy zaś Czesi taką między l łacińskim a l twardym czynią różnicę: łacińskie bowiem l piszą z haczykiem lub zaokrąglone tak: l , s. 109]
rotundus, Zab/1514, s. [14]/65 ([13-14]/64-65)

Quidam vero Bohemi inter l latinum et l durum talem faciunt differentiam, l enim latinum scribunt superius cum unco seu rotundum sic l ̉.

[Niektórzy zaś Czesi taką między l łacińskim a l twardym czynią różnicę: łacińskie bowiem l piszą z haczykiem lub zaokrąglone tak: l , s. 109]
littera dura, Zab/1514, s. [15]/66

Bohemi vero tale r more durarum seu impropriarum litterarum puncto superius posito signare solent sic ṙ,quod regularius est.

[Czesi zaś takie r zwyczajem twardych czyli niewłaściwych liter znakują nadpisanym punktem, co jest bardziej prawidłowe.]
littera impropria, Zab/1514, s. [15]/66

Bohemi vero tale r more durarum seu impropriarum litterarum puncto superius posito signare solent sic ṙ,quod regularius est.

[Czesi zaś takie r zwyczajem twardych czyli niewłaściwych liter znakują nadpisanym punktem, co jest bardziej prawidłowe.]
sermo, Zab/1514, s. [15]/66

S in polonico sermone duos notabiles habet sonos, unum proprium [...] et alium durum e improprium, quem quidam vulgares ad s additis ch.

[S ma w języku polskim dwa uwagi godne brzmienia: właściwe [...] drugie twarde i niewłaściwe, które pewni Polacy piszą dodając ch, s. 109.]
sonus durus, Zab/1514, s. [15]66

S in polonico sermone duos notabiles habet sonos. Unum proprium [..] alium durum et improprium, quem quidam vulgares ad s additis ch scibunt, sic proschovice, nasch.

[S ma w języku polskim dwa uwagi godne brzmienia: właściwe [...] drugie twarde i niewłaściwe, które pewni Polacy piszą dodając ch, tak: Proschowice, nasch, s. 109.]
consillabicus, Zab/1514, s. [16]/67

De W et V. [...] Similiter in fine dictionis vel sillabe cum vocali tamen precedenti consillabicum, ut moẅ id est dic.

[Podobnie na końcu wyrazu lub zgłoski, współbrzmiące z poprzedzającą samogłoską, jak moẅ tj. dic, s. 110.]
słowo, Zab/1514, s. [16]/67

De W et V. [...] Similiter in fine dictionis vel sillabe cum vocali tamen precedenti consillabicum, ut moẅ id est dic, sl'ow id est verborum, zoẅ id est voca.

[Podobnie na końcu wyrazu lub zgłoski, współbrzmiące z poprzedzającą samogłoską, jak moẅ tj. dic, sl'ow tj. verborum, zoẅ tj. voca, s. 110.]
verbum, Zab/1514, s. [16]/67

De W et V. [...] Similiter in fine dictionis vel sillabe cum vocali tamen precedenti consillabicum, ut moẅ id est dic, sl'ow id est verborum, zoẅ id est voca.

[Podobnie na końcu wyrazu lub zgłoski, współbrzmiące z poprzedzającą samogłoską, jak moẅ tj. dic, sl'ow tj. verborum, zoẅ tj. voca, s. 110.]