wyjątek

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Ant/1788
• Szum/1809
• SkorM/1816
• SkorM/1828
• Rew/1845
• Desz/1846
• Ryk/1850
• Kurh/1852
• Szt/1854
• Gr/1861
• Kam/1870
• Jes/1886
• Łoś/1918
• Nitsch/1923
• Rozw/1923
• ZwO/1924

Podając té prawidła nie zapewniam o ich nieomyłności: w każdym języku Prawidła mają swe wyjątki.

Wyjątek, excerptum.

Aczkolwiek w żadnej Grammatyce nie masz tak dokładnych prawideł, żeby od nich nie było wyjątku, [...].

Prawidła 290. aż do 490. traktują o Słowie; - z tych niektóre umieszczamy tu wyjątki.

Jestem tego przekonania, że natura jakiegobądź wyrazu, a tem bardziéj zwrotów mowy, nieustannie w znaczeniu się mieniących, jest niewyczerpana; że nie ma Reguł bez wyjątku, a wyjątku bez wyjąteczków; że kto pojął przedmiot, ten jego denificyą sam sobie utworzy mniej więcej dokładną [...].

Jestem tego przekonania, że natura jakiegobądź wyrazu, a tem bardziéj zwrotów mowy, nieustannie w znaczeniu się mieniących, jest niewyczerpana; że nie ma Reguł bez wyjątku, a wyjątku bez wyjąteczków; że kto pojął przedmiot, ten jego denificyą sam sobie utworzy mniej więcej dokładną [...].

Wszystkie inne wyjątki od grammatykarzów podawane zwyczajnie, nie są wyjątkami: ale tylko błędami, których wystrzegać się potrzeba.

Podwzór‎ ‎tego‎ ‎wzoru. Wzór‎ ‎wyjątkowy‎ ‎od‎ ‎poprzedzającego‎ ‎stanowią słowa‎ ‎w‎ ‎piérwotniku‎ ‎na‎ ‎ować‎ ‎zakończone.‎ ‎Dla tego‎ ‎podwzorem‎ ‎nazywam:‎ ‎ze‎ ‎i‎ ‎zakończenia‎ ‎jest podobnégo‎ ‎jak‎ ‎1 szy,‎ ‎i‎ ‎dla‎ ‎tego:‎ ‎że‎ ‎choć‎ ‎ma‎ ‎czas teraźniéjszy‎ ‎sp.‎ ‎oznajmiającego,‎ ‎a‎ ‎zatém‎ ‎i‎ ‎inne pochodne‎ ‎odmiany‎ ‎nieco‎ ‎różne;‎ ‎jednak‎ ‎w‎ ‎słowach wszystkich‎ ‎podobnégo‎ ‎zakończenia‎ ‎tak‎ ‎stały‎ ‎i‎ ‎wzorowy;‎ że‎ ‎właściwego‎ ‎wyjątku‎ ‎niestanowi,‎ ‎tak‎ ‎jak widzieliśmy‎ ‎pod‎ ‎rzeczownikami‎ ‎zakończenia‎ ‎ec‎ ‎i‎ ‎anin.

W tym wzorze są dwojakiego rodzaju wyjątki: 1 ) Do pierwszego należą następne słowa: bił (2 . 6. za 2) gnił, krył (2 . 6 .) mył (2 . 6. w 7) [...]. Tych odmiany są następne odwzorowe.

Oto tablica ogólna, w któréj brzmienia pojedyńczych samogłosek, oznaczone są liczbami, podług systematu pryjętego przez Walkera, a którą trzeba się dobrze obeznać, wprzód nim przystąpimy do rozwinięcia szczegółówych prawideł i wyjątków.

W przedostatniéj zgłosce, ó kréskuje się przed temiż samemi spółgłoskami, co i w ostatniéj, gdy po nich następują zakończenia wyrazów pochodnych ka, ko, np. mrówka, słówko, szkółka [...] Podobnież kréskuje się w wyrazach zakończonych na ek, np. przysłówek, podnóżek, ogródek, ołówek, ogórek, wózek, i t p. lecz nie bez wyjątku, do którego należą: dworek, worek, kolek, stołek, miodek.

Wyjątek. Żeńskie są: moc, niemoc, noc, północ, pomoc, przemoc.

Nauczyciele obcych języków [...] zniewoleni są, aby [...] niemal całą, swą, energią, skierować na obeznanie uczniów z formami, regułami i szczegółowemi właściwościami, wyjątkami obcego języka.

Wyjątkiem w téj zasadzie są dwa zaimki nie i co, które po słowach przeczących często w 4-ym przypadku się kładą, np. Nic, nic, nawet nadziei nie dostrzegło oko, Baliński.

Wołacz kończy się albo na miękkie -e w rzeczownikach o przegubie twardym, anioł —aniele, brat — bra-cie, z niewielu wyjątkami.

Wyjątek: o-dejść, po-dejść, ro-zum.

Przepis ten może się niejednemu wydać zbytecznym, albo też niezupełnym. Poco ten wyjątek? spyta niejeden.

Z różnic ciekawych rozmieszczeniem godne uwagi, że prasł. r̥', o ile nie przeszło w ar, występuje dziś na całej północy w postaci ėr (ėř) z jedynym wyjątkiem [...].

Oczywiście także w obrębie tych linij -va tu i ówdzie już zginęło lub ginie, np. koło Grójca (Belsk), na pd. od Mińska, na pn. od Ciechanowa, ale to rzadkie wyjątki.

Z rzadkiemi wyjątkami jak w part. praet, wlókł trząsł plótł.

Na wymowę 'Austrja może być wpływa jednolity typ imion na -ja. (stacja.... bez wyjątku): por. Au'stryjak.

Wiek XVI można uważać za epokę przejściową tego zjawiska, w stp. języku jest jeszcze stale i y; jako wyjątki notuje się wir mir.

Que i qui wymawia się w dosyć licznych wyjątkach także kłe i kłi, n. p. equidade (ekłidade, równość), liquido (likłidu, płyn), quinquennio (kłinkłęniu, pięciolecie).